De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 12. Brieven 1658-1801

1794 Aan Guillaume Budé
Bazel, 23 maart 1527

Erasmus van Rotterdam groet Guillaume Budé

Groot was het genoegen dat mij een brief^1. van Jacques Toussain bezorgde, want ik vernam daaruit dat je eindelijk begonnen bent met wat ik altijd wenste dat je zou doen, namelijk je opmerkingen over het Grieks en Latijn uit te geven.^2. Deze zijn door je nauwkeurig en dagelijks lezen van de voortreffelijkste auteurs verzameld, zodat ik er niet aan twijfel dat ze voor degenen die zich op beide talen toeleggen, heel nuttig zullen zijn. Intussen hoor ik tot mijn genoegen dat Janus Lascaris in Parijs verblijft.^3. Toch zou ik wensen dat hij met een aangenamere boei^4. bij jullie werd vastgehouden. Ik hoor dat hij nu bij het naderen van de ouderdom last heeft van jicht.

1. De brief is niet bewaard gebleven.

2. Het werk verscheen in 1529 als Commentarii linguae Graecae.

3. Bij Germain de Brie; zie brief 1733.

4. Vgl. Horatius, Oden iv, 11, 23-24.

[p. 282]

Ik heb al de vierde editie van het Nieuwe Testament met aantekeningen laten verschijnen.^5. Bij het herlezen hiervan zag ik dat ik op verscheidene plaatsen eervol melding van je maakte.^6. Ik weet dat je meer lof verdient en dat het niet nodig is mijn lamp naar de zon van je roem te brengen. Ten slotte zal ik niet ontkennen dat mijn pennenvruchten door de glans van je naam enig licht hebben gekregen. Daarom is er geen reden om een wederdienst van je te verlangen, maar toch zou ik wensen dat jij aan je geschriften, vooral die waarvan je vermoedt dat ze bij uitstek onsterfelijk zullen zijn en het meest in de handen van mensen slijten, niet zozeer lof voor mij, maar een vermelding van je welwillende gezindheid jegens Erasmus toevoegt. Er zijn immers mensen die vermoeden dat jij een weinig gunstig oordeel over mij hebt. Ik zou willen dat deze verdenking volledig ongedaan wordt gemaakt, niet alleen om mij, maar veel meer om de algemene reputatie van de wetenschap; voor de bevordering hiervan is het van groot belang dat degenen die zich voor deze zaak inspannen, onderling met wederzijdse welwillendheid zijn verbonden.

Ik hoor dat de meest christelijke koning^7. de goede studies krachtig steunt. Als jullie hem bij de wedloop, zoals men zegt,^8. aanvuren, vertrouw ik erop dat de zaak heel gunstig zal verlopen. Geloof me, er is niets dat de roem van jullie universiteit meer verduistert dan het feit dat jongeren na nauwelijks de grammatica te hebben geproefd naar de sofistiek worden gesleurd en naar die vakken, waarmee zij voor het strijdperk van de scholastiek worden bewapend. Weliswaar zijn die vakken zinvol om een oordeel te kunnen geven, maar kennis van de talen is eenvoudigweg noodzakelijk. Zonder in de kunst van het discussiëren bedreven te zijn kunnen veel mensen op juiste wijze oordelen, maar zonder kennis van de taal kan niemand wat hij hoort of leest begrijpen. Aanvankelijk zullen sommige mensen protesteren, maar dat tumult zal weldra verstommen. Alle jongeren staan aan onze kant. De ouderen die in het openbaar protesteren, verlangen in het geheim naar deze uitbreiding van de studies. Daarvan getuigen de werken van Hoogstraten, die met de dag verzorgder verschijnen, het blijkt ook uit de geschriften van Cousturier en Béda. Zelfs Clichthove schrijft heel wat verfijnder dan gebruikelijk en ook Latomus verwaarloost stijlzuiverheid niet.

Longueil is ons vroegtijdig ontvallen^9. en heeft bij de Italianen een grote

5. In maart 1527; zie brief 1789.

6. Bij de aantekeningen op Lucas 1:4 en 16:26.

7. Frans i.

8. Adagia 146.

9. Hij overleed, 31 of 32 jaar oud, in september 1522.

[p. 283]

bekendheid achtergelaten omdat hij Ciceroniaan was. Toch zie ik niemand bij hen verschijnen die echt Cicero laat weerklinken, tenzij alleen maar met een dun laagje van zijn stijl en enkele uitgekozen woorden. Wie de geest van Cicero volledig weergeeft, is voor mij echt een Ciceroniaan. In Rome bestaat een koor van geleerden, die ternauwernood de roem van Duitsers of Fransen kunnen verdragen. Zij hebben een coryfee en een aanvoerder die je niet onbekend is.^10. Zoals geen eerbewijs voor hem voldoende is, zo kan hij het niet accepteren dat iemand, god of mens, naast hemzelf wordt geprezen. Ze zijn ook grotere vijanden van mij geworden, omdat ik ergens in een brief aan je schreef dat je met mensen als Ermolao Barbaro en zelfs Plinius kon wedijveren. Maar hoe minder welgezind zij ons zijn, met des te nauwere vriendschapsbanden dienen wij ons met elkaar te verbinden. Het ga je goed.

Bazel, 23 maart 1527

10. Girolamo Aleandro; uit brief 1812 blijkt dat Budé deze toespeling niet begreep.