De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 12. Brieven 1658-1801
(2014)–Desiderius Erasmus–
Auteursrechtelijk beschermd1768 Van Conradus Goclenius
| |
[pagina 233]
| |
verlopen. Desondanks denk ik niet dat dit volgens de wens van hun nabestaanden gebeurt, maar eerder uit moedeloosheid, omdat iedere poging van hen tevergeefs werd ondernomen of eerder op het tegendeel uitliep. Zij hebben zich immers evenveel haat op de hals gehaald als waarmee zij mensen die mijn sympathie hebben, probeerden te overladen. Moge God ons succes begunstigen en de vastberadenheid van de keizer en andere vorsten waarvan zijn briefGa naar voetnoot2. blijk geeft, versterken. Ik dacht dat deze brief je niet onwelkom zou zijn en dat het bovendien in het belang van de republiek der letteren was, dat jouw geest met dit soort trompetgeschal werd aangespoord aan de oorlog tegen de barbaren en goddelozen een eind te maken. Daarom heb ik besloten op eigen kosten een betrouwbare koerier naar je toe te sturen om via hem jou van alle zaken op de hoogte te brengen. Om te zorgen dat ik met mijn brief jou nog meer een genoegen zou doen, meende ik Pieter Gillis te moeten vragen of hij toevallig iets aan Erasmus te schrijven had. Maar hij bracht mij met een brief van mijn eerdere plan af en liet me weten dat er in Antwerpen een koopman was die binnenkort naar Bazel zou afreizen en aan wie men ongeacht wat heel veilig kon toevertrouwen. Daarom volgde ik zijn gezaghebbend advies op en stuurde hem een pakket met verschillende brieven dat je zeker onder ogen zult krijgen. Na ontvangst zou hij ze je laten bezorgen. Onder de brieven uit SpanjeGa naar voetnoot3. waren enkele stuks in het Spaans geschreven en ik vreesde dat jij bij gebrek aan een vertaler daarin misschien zou blijven steken. Daarom heb ik in mijn onbezonnenheid (als je dat zo wil noemen) een zekere HonoratusGa naar voetnoot4. uit Spanje, een groot liefhebber van de humaniora en zeer op jou gesteld, de opdracht gegeven deze in het Latijn te vertalen. Ik heb geen reden mij gewetensvol voor mijn daad te verontschuldigen, omdat de brieven van alles bevatten dat nuttig is om van de daken te schreeuwen. De brief van Juan Maldonato,Ga naar voetnoot5. zoals hij nu naar jou wordt gestuurd, bereikte mij zonder zegel. Ik heb een kopie daarvan bewaard, omdat de brief naast een opvallende geleerdheid een geest laat zien die niet alleen uitmuntend en edel, maar ook verstandig is. Toch zullen bij mij alleen mijn vrienden hem te zien krijgen, hoewel ik denk dat de auteur zelf aan geheimhouding geen belang hecht, omdat hij niets verborgen houdt, wat hij door het toevoegen van een zegel heel eenvoudig had kunnen doen. Degenen die hem kennen zeggen dat hij bij zijn mensen zelfs heel gezaghebbend is. | |
[pagina 234]
| |
Met dergelijke vorderingen van onze studies kan ik niet anders dan mijzelf en vooral jou van harte gelukwensen. Want jij ziet hoe wijd de studies op het gebied van de godsdienst en de humaniora, waaraan jij je geestkracht en je leven hebt besteed, zich verspreiden. Het enige wat je wenste heb je bereikt. Er zijn nog andere zaken bijgekomen die voor een grote geest allesbehalve te verwaarlozen zijn, waaronder de onsterfelijkheid van je naam, waarvan je tijdens je leven meer zult genieten dan beroemde mannen na hun begrafenis doen. Het lijdt geen twijfel - het is hoe dan ook de geest van deze tijd - dat je na je overwinning op jaloerse en vijandige lieden een rijkere winst voor je arbeid en vasthoudendheid zult behalen. Ik keuvel maar wat, maar dat is uit genegenheid voor je en daarom moet je het mij niet kwalijk nemen. Ik denk dat anderen je voldoende over het nieuws hier hebben geschreven; daarom zwijg ik erover. Godschalk Rosemondt is daags voor St.-NicolaasGa naar voetnoot6. heengegaan en liet de reputatie van een voortreffelijk iemand achter. Men zegt dat hij buitengewoon op vrede was gesteld en, als hij een andere rol speelde, onder druk van een ander handelde. Vermeldenswaard bij hem en wat helemaal niet bij het beeld van een theoloog past, is het feit dat hij tijdens zijn leven de hele erfenis die zijn voorvaderen hadden nagelaten, verkocht en onder de armen verdeelde, omdat hij geen naaste familieleden bezat. De som die hij aan dit doel besteedde, bedroeg meer dan 2000 florijnen. Dat hij ook toelagen die theologen beurzen noemen, aan twee theologiestudenten naliet, deed hij naar verluidt eerder omdat dit gebruik was of op instigatie van een ander dan dat hij het van harte deed. Reizigers uit Frankrijk berichten dat, voor zover het de bevordering van wetenschap betreft, de houding van de Franse koning niet verschilt van die van de keizer en dat onlangs Bade het verbod kreeg opgelegd de dwaasheden van BédaGa naar voetnoot7. te verkopen. Hoewel dit laat zien wat zijn opstelling tegenover Erasmus is, bezorgt deze hem meer schade dan dat zij hem van dienst is. Want wat kan er meer in jouw belang zijn dan dat Béda de onwetendheid van zijn beroepsgroep verraadt en jouw reputatie bij alle verstandige mensen vergroot? Aangezien je met hun applaus tevreden bent, moet jij je om anderen, ezels als het zijn, niet druk maken. Mijn zaken verlopen hier heel goed, behalve dat onze mensen het onaangenaam vinden dat onze collega Rutgerus ResciusGa naar voetnoot8. bij het college is vertrokken. Nicolaas Wary, die zegt dat hij alles namens executeurs van het tes- | |
[pagina 235]
| |
tamentGa naar voetnoot9. doet, heb ik gewaarschuwd niet overhaast te werk te gaan. Ik zei dat hij sneller een ander dan een beter iemand kan krijgen en dat er voor het vervullen van die taak niemand is, die een duidelijker bewijs van zijn geleerdheid heeft geleverd dan onze man. En dat, ook als er mensen zijn die meer beloven, zij in de praktijk naar de mening van de executeurs of ook van de toehoorders slechter kunnen overkomen. Dan moet Rescius niet op grond van een huwelijk worden ontslagen, omdat dit sinds lang met het volste recht bepaalde privileges opleverde - laat staan dat hij daarom zou worden gestraft. Tegen dit alles brengt Wary het testament in. Als hij je hierover schrijft, moet je hem adviseren, wat hij naar jouw mening het beste kan doen. Van KarlGa naar voetnoot10. hoor ik niets. Ik schrijf hem niet omdat hij in zijn laatste brief die hij op 7 oktober schreef, liet weten dat hij binnen tien dagen uit Bazel zou vertrekken. Ik wil graag weten wat er met de jonge vrouwGa naar voetnoot11. is gebeurd. Zij verkeert in ellendige onzekerheid, hoewel zij een betere vervulling van haar wensen verdient. Het ga je goed, uitmuntende vorst van de wetenschap, en zorg dat je succes met je overwinningen behaalt. Berquin over wie je mij onlangs schreef, is in Parijs door ingrijpen van de koning in vrijheid gesteld. Leuven, 10 december Ik heb hier een briefGa naar voetnoot12. van Lips aan toegevoegd, maar zijn aantekeningen die het pakket te zwaar gemaakt zouden hebben, heb ik achtergehouden. Je ontvangt ze als ik een geschiktere bode heb. De brief die MelchiorGa naar voetnoot13. beloofde, is niet op tijd gekomen. Teyng is al een paar maanden geleden uit Doornik naar zijn vaderlandGa naar voetnoot14. vertrokken, naar ik meen om wat geld uit een kleine erfenis te vergaren. Aan meester Erasmus van Rotterdam, in Bazel |
|