De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 12. Brieven 1658-1801

1737 Aan Conradus Pellicanus
[Bazel, circa 27 augustus 1526]

Hartelijk gegroet. Tot nu toe had ik geen tijd de brief en het werk van Leo^1. te lezen; ik raak onder zoveel werkzaamheden bedolven en mijn gezondheid is zwaar aangetast. Want op mijn niersteen volgde een kwaal die ernstiger en niet te genezen is.

Veel schrijf je mij over onze vriendschap,^2. maar intussen doe je dingen die zelfs mijn vijanden niet zouden doen. In een brief die is onderschept^3. komt Capito ervoor uit, dat dit werk^4. door jou is geschreven, wat jij in je brief^5. ontkent. Hier doe ik niet alleen een beroep op je betrouwbaarheid en beleefdheid, maar ook op je bedachtzaamheid. Gesteld dat ik jouw vader had vermoord, kon jij dan iets vijandigers doen dan zo'n tragedie tegen mij te ontketenen? Jij bent in elk geval hier de aanstichter van, omdat ik noch bij jou noch bij een andere sterveling de opvatting heb verkondigd die jij nu huldigt. En in zo'n gevaarlijke zaak verbeeld jij je dat je een komedie opvoert.

Maar met welke bedoeling doe je dit uiteindelijk? Om mij ervan te overtuigen dat ik het met jullie eens ben? Stel dat dit was gebeurd. Zouden jullie dan terstond de overwinning kunnen vieren? In zijn onderschepte brief schrijft Capito dat ik, of ik nu wil of niet, jullie mening zal huldigen. Maar zelfs geen duizend Capito's zullen gedaan krijgen dat ik iets verkondig waar ik nog niet van overtuigd ben. Mijn einde is nabij en ik zal Christus tenminste een zuiver geweten aanbieden. Als jullie op je geest vertrouwen, laat dat

1. Leo Jud; de brief is verloren gegaan; het werk, Uf entdeckung Doctor Erasmi von Roterdam der dückischen arglisten eynes tütschen büchlins, antwurt und entschuldigung ([Zürich] 1526) is een antwoord op de Duitse vertaling van Erasmus' Detectio praestigiarum.

2. Zie het begin van brief 1638.

3. De brief is niet bewaard gebleven.

4. Maynung vom Nachtmal; zie brief 1708, noot 1.

5. Ook deze brief is niet bewaard gebleven.

[p. 166]

dan juist door daden zien. Al die slimmigheden en twisten ontnemen mij iedere hoop op een gunstig succes. Jij lijkt mij compleet veranderd, - was het maar ten goede. Ik ben in elk geval bezorgd om het heil van je ziel; ik weet niet wat die ten overstaan van Christus zegt. Jullie dienen andere vruchten te tonen, als jullie mij naar je partij wilt lokken. Met alle theologen die tegen mij samenzweren voer ik een allesvernietigende oorlog. Toch zal ik mij eerder in stukken laten snijden dan dat ik iets verkondig dat in strijd is met mijn geweten. Ik laat het voor jullie een zaak van jullie geweten zijn; het is eerlijk dat jullie dat ook bij mij doen. Als jij wilt dat onze vriendschap blijft bestaan, moet je daarom met die grappen ophouden en een ander onderwerp zoeken. Het ga je goed.

Je herkent de hand van degene die, als je wilt, je vriend is.

Aan de heer Conradus Pellicanus, in Zürich