De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 12. Brieven 1658-1801

1696 Aan Pieter Gillis
Bazel, 21 april 1526

Erasmus van Rotterdam groet Pieter Gillis

Johann Froben heeft mij vierhonderd gouden kronen van je broer^1. overhandigd en verder niets. Dit geld levert mij hier verlies op en het verlies zal groter zijn als ik mij elders heen begeef. Maar nu vindt er alleen maar geldtransport plaats met winst voor de handelaren en verlies voor mij. Met het resterende bedrag moet je doen zoals je schrijft van plan te zijn. Ik heb het deposito bij jou weggehaald, zeer geachte Pieter, uitsluitend met de bedoeling om je van deze last te bevrijden, omdat je op mij steeds de indruk maakte deze tegen je zin te dragen en je over het algemeen in dit soort zaken niet erg bedreven bent; en verder ook om tegelijk voor de rust en de bestendigheid van onze vriendschap te zorgen. Niet omdat ik erg bang was dat er door een of andere gebeurtenis een eind aan zou komen, hoewel zaken van stervelingen als van glas zijn en niets breekbaarder is dan vriendschap. Maar ik meende niet te moeten riskeren dat één wolkje onze aangename vriendschap zou verduisteren. Daarom vraag ik je wat ik gedaan heb niet anders uit te leggen.

Het spijt me dat veel mensen mijn brief^2. over de malversaties hebben gelezen, want zelf had ik een tegengestelde opdracht gegeven. De brief zou niet gepubliceerd worden zoals hij verzonden is. Maar gesteld dat hij in die versie was verspreid, wat een slechte reputatie zou hij je dan bezorgd hebben, als de lezer te weten was gekomen dat je goedheid is misbruikt door iemand die dat bij iedereen doet?

Wanneer je zegt dat je geen Tertullianus^3. hebt gekregen naast het exem-

1. Frans Gillis.

2. De brief die verloren is gegaan, handelde over de praktijken van de boekhandelaar Franz Birckmann.

3. Waarschijnlijk de Tertullianus-editie van Beatus Rhenanus (Bazel, Froben, juli 1521).

[p. 101]

plaar dat je hebt betaald, laat je geheugen je duidelijk in de steek. Toen ik vlak voor mijn vertrek naar Bazel bij je dineerde, bracht Pseudocheus^4. een kistje boordevol zoetigheden en één exemplaar van Tertullianus zonder over de andere exemplaren iets te zeggen. Toen bleek dat jullie beiden dit graag wilden hebben - want ook Nicolaas van Broeckhoven was aanwezig -, betreurde ik het dat er maar één exemplaar was bezorgd, zodat het niet mogelijk was jullie beiden een plezier te doen. Toch heb ik het jou gegeven, tenzij jullie liever wilden dat het gemeenschappelijk bezit was.

Je antwoorden op de andere klachten zijn bijna altijd van dezelfde soort. Daarom vraag ik je, beste Pieter, dergelijke onzin achterwege te laten en aan een diepe vergetelheid over te geven. Laten we kwesties behandelen die onze wederzijdse sympathie voeden en vergroten. Voor zover ik kan, zal ik er voor waken niet iets te doen waardoor jij terecht boos op me kunt zijn. Jij moet van jouw kant die onnozele verdenkingen ver van je geest werpen. Ik verzet er mij niet tegen dat je met Polidoro^5. bevriend bent, want tot nu toe laat hij zien dat hij mij allesbehalve vijandig gezind is. Blijf slechts sober en vergeet niet te wantrouwen.^6. Wat ons lot ook zal zijn, breng de tijd met je vrienden aangenaam door. Hun wens ik tegelijk met jou blijvende voorspoed.

Bazel, 21 april 1526

4. Door Erasmus verzonnen naam (‘leugenaar’) van een personage uit de Colloquia, hier gebruikt als bijnaam voor Birckmann; zie ook brieven 1513, 1531 en 1560.

5. Polidoro Virgilio; zie brieven 1666 en 1702.

6. De zin in het Grieks is ontleend aan een fragment van de komediedichter Epicharmus, dat door Cicero wordt geciteerd (Ad Atticum i, 19, 8); de zin komt in een andere vorm in brief 1292 voor.