De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 12. Brieven 1658-1801

[p. 35]

1669 Van Stephen Gardiner
Londen, 28 februari [1526]

Stephen Gardiner groet Erasmus van Rotterdam hartelijk

Hoezeer mijn gebrek aan welsprekendheid mij afraadt Erasmus, de belangrijkste man op elk gebied van de wetenschap, te schrijven, kon ik toch niet volledig blijven zwijgen. Op andere momenten was het gebrek zo machtig en overheersend, dat het zijn heerschappij kon beperken. Want soms staat het mij niet toe wat ik voel onder woorden te brengen, en ook nu raadt het mijn weggestopte gevoelens aan zich niet op welke manier ook maar aan u kenbaar te maken, zelfs al dient zich een bij uitstek geschikte gelegenheid aan u te schrijven en de brief met een koerier te bezorgen. Maar als andere lieden in Engeland u in wedijver schrijven, zou Stephen dan als enige moeten zwijgen? Telkens als Erasmus ter sprake komt, pleegt hij vol trots te verkondigen dat hij ooit zijn kok is geweest. Op deze manier wil hij namelijk bij zijn toehoorders vertrouwen wekken in zijn geletterdheid, precies zoals mensen voor heiligen aangezien willen worden, omdat ze een keer met hun voeten het Heilige Land hebben betreden. Ik moest u in elk geval schrijven om te voorkomen dat uw vrienden denken dat ik u ondankbaar ben (want ik heb mij met uw geschriften tot groot voordeel voor mijzelf een tijd lang beziggehouden), of dat anderen denken dat ik heb gelogen, omdat ik overal rondvertelde dat ik u vroeger kende en vertrouwelijk met u omging.

Als het verder toegestaan is uw geheugen, dat u voor het zorgvuldig bewaren van de belangrijkste zaken hebt bestemd, om een onbeduidend feit naar het verleden terug te roepen: herinnert u zich dan niet dat u zestien jaar^1. geleden te gast was bij een Engelsman, een zekere Eden,^2. die toen in Parijs in de Rue Saint Jean woonde? U had op dat moment, als ik mij niet vergis, de eerste uitgave van de Moria laten verschijnen en al een grote hoeveelheid Griekse en Latijnse auteurs drukklaar gemaakt. Tezelfdertijd was er bij die Eden een jonge kerel aan wie u iedere dag opdracht gaf sla gekookt in boter en olie te bereiden. U zei dat dit voedsel door hem zo smaakvol was verzorgd zoals u dat nergens anders aantrof. Wel, dat ben ik, Stephen Gardiner, zeer op u gesteld en u in uw afwezigheid tot op de dag van vandaag trouw gebleven. Maar door mijn bezigheden aan het hof^3. ben ik zo van u verwijderd geraakt, dat het mij vervolgens wel vergund is genegenheid voor u te

1. Als Erasmus' Moria in 1511 verscheen, vergist Gardiner zich een jaar.

2. John of Richard Eden.

3. Gardiner was secretaris van kardinaal Wolsey, kanselier van Engeland.

[p. 36]

koesteren - wat ik ook doe -, maar niet, naar ik vrees, een keer te genieten van de bijzonder aangename lectuur van uw geschriften. Diep ongelukkig ben ik, omdat ik het voorstel niet kon aannemen, dat u mij via boekhandelaar Garret^4. uit Cambridge aanbood. Als hij niet gelogen heeft, was het ongetwijfeld om bij u in dienst te komen. Ik zou dan in plaats van die stille brief, waar ik hoe dan ook van genoten heb, de kracht van uw levende persoon als leermeester hebben gehad.

Maar het is dwaas van mij te klagen over dingen die niet te veranderen zijn. Juist mijn bovengenoemde gebrek aan welsprekendheid dwingt mij niet méér woorden te gebruiken en laat op dit moment geen grotere spraakzaamheid toe. Daarom zeg ik u vaarwel, zeergeleerde Erasmus. Ik hoop dat u Stephen, zoals u hem vroeger als een niet ongeschikte kok beschouwde om sla voor uw gehemelte te bereiden, nu als uw trouwe vriend wil zien, wanneer een kans zich voordoet u te helpen. Opnieuw vaarwel.

Uit het huis van de zeer eerwaarde kardinaal^5. op de laatste dag van februari

Uw zeer toegenegen Stephen Gardiner

4. Garret Godfrey.

5. Thomas Wolsey.