De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

[p. 244]

1626 Aan Leonard Casembroot
Bazel, 4 oktober 1525

Erasmus van Rotterdam aan Leonard Casembroot, gegroet

Zeer dierbare Leonard, in het feit dat de kwestie rond de Adagia jullie allen zorgen heeft gebaard,^1. herken ik het talent van mijn Karl.^2. Hij verstaat de kunst in welke onbeduidende aangelegenheid dan ook steeds veel stof te doen opwaaien. De Adagia worden nu gedrukt bij de firma Froben. Dat houdt mij hier nu vast. Anders zou ik mij wel naar jou gespoed hebben met de Poolse edelman Łaski, een jongeman die zonder in arrogantie te vervallen, geleerd is en die zonder dat dit tot hoogmoed leidt, van aanzien en succesvol is. En zijn omgangsvormen zijn zo oprecht, vriendelijk en aangenaam dat ik door de plezierige omgang met hem mij bijna weer jong ben gaan voelen, terwijl ik anders nu zou wegkwijnen omdat ik genoeg begin te krijgen van ziekte, overwerk en van hen die bezig zijn mij te kleineren.

Wat hoor ik nu? Ben je zo verzot op Italiaanse pompoenen en meloenen? Ik vrees dat je nu ook al jaloers op ezels begint te worden. Wanneer je de schatten van Italië wat beter hebt leren kennen, zul je moeten erkennen dat het wel wat lekkerders dan pompoenen te bieden heeft. Maar ook al herinner ik je aan iets dat je al weet,^3. denk eraan, beste Leonard, dat je niet naar Italië vertrokken bent om het rijkelijk te bevolken met bastaards, maar om het te beroven van culturele schatten, met als doel ooit Vlaanderen met de buit te verrijken. Je moet je nu met de Muzen en de Gratiën bezighouden. Hoe zij zich laten verenigen met de godin van Cyprus,^4. moet je zelf maar zien. Jouw stad Brugge brengt geregeld zeer succesvolle talenten voort die zeer sterk lijken op die van Attica. Jij hebt echter de beschikking mogen krijgen over zulke natuurlijke gaven dat je onder hen die dat geluk hebben zelfs de gelukkigste lijkt te zijn. Dit heeft er natuurlijk voor gezorgd dat men grote verwachtingen van jou heeft. Die heb je in hoge mate bevestigd door de studies die je tot nu toe met succes ter hand hebt genomen. Maar nu je je naar Padua hebt begeven, de rijkste en beroemdste marktplaats van de allerbeste wetenschappen, laat het zich gemakkelijk raden hoezeer de jouwen nu niets van je verwachten dat tweederangs of middelmatig is. Ik twijfel er dan ook niet aan of je zult, tenzij ik jouw talent onvoldoende ken, alle verwachtingen

1. Zie brief 1594, waarop deze brief het antwoord is.

2. Karl Harst.

3. Adagia 1112.

4. Aphrodite, de godin van de liefde.

[p. 245]

die men van je heeft, hoe hooggespannen die ook zijn, met nog grotere wetenschappelijke prestaties overtreffen. Het zal niet ontbreken aan mensen die in staat zijn kleine Leonards te maken, maar het is jouw taak, die je aan je talent verplicht bent, met jouw geleerdheid voor jouw Vlaanderen zoveel mogelijk leerlingen voort te brengen, die jouw evenbeeld zijn door hun onberispelijke levenswijze, hun bijzondere geleerdheid en opmerkelijke welbespraaktheid.

Kon ik dit maar persoonlijk tegen je zeggen in de tuinen van je! Ik misgun je die niet, maar ik vind het jammer dat ik ze niet met je kan delen. Het feit dat je je bezighoudt met het keizerlijk recht, waardeer ik om vele redenen, maar met name omdat het zo ver verwijderd is van de disputen van theologen. Die hebben alles nu zo in beroering gebracht dat ik bijna een afkeer heb van alles wat met geleerdheid te maken heeft. Ik denk dat jij ook een natuurlijke aanleg hebt om je met politiek bezig te houden. Alle jongeren om je heen vertrouw ik toe aan jouw steun. Of ik dat laatste nu met succes vraag of niet, ik verzoek je - wat je al uit eigen beweging doet - op jouw beurt mij bij hen aan te bevelen en hen ook uit mijn naam aan te sporen om aan de verwachting van hun ouders, van hun vaderland en aan de geleerdheid en inzet van hun leermeester te voldoen.

Ik ben beduusd van jouw lijst van namen. Lupset lag mij altijd na aan het hart. Pace was steeds zo met mij bevriend als Pylades met Orestes. Het zeer gezegende talent van Pietro Bembo heb ik zowel door zijn reputatie als door zijn geschriften leren kennen. Lupset heeft met zijn pen Reginald Pole zo voor mij geschetst dat geen enkele Apelles dat sprekender zou kunnen. Van de naam van Becichemo heb ik voor het eerst door jouw brief kennisgenomen. Giambattista Egnazio ken ik al enige tijd door het nauwe contact dat wij hebben. Een absoluut geleerd, onkreukbaar en oprecht man en echt een vriend voor wie zijn vriend is. Hoe gelukkig ben je, daar het je gegeven is van zulke gunstige omstandigheden te kunnen profiteren! En hoe ongelukkig ben ik, die mij door mijn leeftijd, mijn kwaal en daarbij ik weet niet welke kwade genius gebonden weet aan deze tredmolen.

Ik zou graag nog wat langer met je over koetjes en kalfjes praten, maar ik moet ook anderen nog schrijven. Geef Karl, die hierheen terugkomt, maar flink wat mee. Het ga je goed.

Bazel, 4 oktober in het jaar 1525

Ik vraag mij af of je deze in de haast geschreven brief zult kunnen ontcijferen, zij het dat je mijn priegelige handschrift wel kent.