De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

[p. 208]

1607 Van Paul Volz
[Sélestat], 5 september 1525

Hartelijk gegroet. Ik denk dat u al vernomen heeft, mijn Erasmus, wat er met mijn dierbare klooster is gebeurd.^1. Ik ben zo door mijn buren en zelfs door mijn zogenaamde begunstigers van alles beroofd, dat ik, behalve de kleren die ik draag en een Nieuw Testament in zakformaat, niets over heb. En met recht kan ik nu de filosofische uitspraak citeren: ‘Alles wat ik bezit draag ik bij mij’.^2. Op geld ben ik nooit uit geweest, altijd was ik met weinig tevreden. Bij dit onheil voegde zich nog een ander dat erger was. Toen ik onlangs voor de eerste keer in vier jaar uit Straatsburg terugkwam, zei degene aan wie de leiding van het klooster is toevertrouwd tegen mij dat hem door de hoge heren van Ensisheim^3. was opgedragen mij nog geen cent te geven uit de opbrengsten van het klooster en ervoor te zorgen dat mij in ons huis in Sélestat geen onderdak, eten of drinken zou worden verschaft, ‘en wel,’ zo zei hij, ‘omdat u deel uitmaakt van de lutherse sekte.’ Over deze kwestie heb ik aan dezelfde hoge heren een schrijven gericht. Ook de heer Ulrich von Rappoltstein etc. heeft het in een brief voor mij opgenomen.^4. Ik heb een antwoord ontvangen. Onze gemeenschappelijke vriend Beatus Rhenanus heeft een afschrift daarvan met een verslag van alles wat er is voorgevallen, omdat ik u niet met zoveel onbenulligheden wilde lastigvallen en ik uw tijd, die u heilig is en druk bezet, niet wilde onderbreken met geklaag. Maar wanneer u de tijd heeft en het u uitkomt, kunt u het relaas van Beatus horen. Het enige waarom ik u verzoek is dat u mij, ooit bij u aanbevolen, ook aanbeveelt bij degenen door wier raad of hulp ik geholpen en beschermd kan worden. Ik heb namelijk nooit iemand kwaad gedaan en mijn lichaam en leeftijd maken mij gebrekkig.

Hoe het ook zij, voorlopig blijf ik, zo goed en zo kwaad als het gaat, in Sélestat. Sapidus, van wie ik voedsel en kleding krijg, doet u de hartelijke groeten. Nu de vroegere ceremoniën in ere zijn hersteld,^5. is Wimpfeling weer opgeleefd, als drievoeter^6. in plaats van tweevoeter. Ik heb uw Cousturier gelezen,^7. een schoenmaker^8. die niet in staat is bij zijn leest te blijven, en ik heb

1. De abdij Hugeshofen, waarvan Volz abt was, was door opstandige boeren verwoest.

2. Toegeschreven aan Bias van Priene; zie Adagia 2362.

3. Ensisheim was de bestuurszetel van de Oostenrijkse bezittingen aan de Bovenrijn (‘Vorderösterreich’), waartoe ook Sélestat en Hugeshofen behoorden.

4. Wilhelm, vader van Ulrich, was landvoogd van Vorderösterreich.

5. In augustus werd het katholieke ritueel in Sélestat weer ingevoerd.

6. Dat wil zeggen: ondersteund door een wandelstok.

7. Zie brief 1571, noot 7.

8. De naam Cousturier betekent ‘schoenmaker’.

[p. 209]

moeten glimlachen om zijn schaamteloosheid, omdat hij als een varken Minerva de les wil lezen,^9. en om uw wijsheid, omdat u de domoor overeenkomstig zijn domheid zodanig treffend van repliek dient,^10. dat hij niet kan denken dat hij de enige is die het weten kan. Ofschoon ik een hekel heb aan dit soort intriganten, kan ik toch niet anders dan ingenomen zijn met het feit dat zij altijd wel een waardevolle reactie bij u losmaken, zij het tegen uw zin. Het ga u goed en koestert u alstublieft genegenheid voor hem die dat van zijn kant ook doet.

Gegeven op 5 september 1525

Uw Paul Volz, voormalig abt

Aan de volmaakte doctor in de heilige letteren, de heer Desiderius Erasmus van Rotterdam, vriend in Christus en zeer dierbare broeder. Te Bazel

9. Adagia 40.

10. Zie brief 1593.