De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

1606 Aan Polidoro Virgilio
Bazel, 5 september 1525

Erasmus van Rotterdam aan Polidoro Virgilio, gegroet

Zeer gewaardeerde Polidoro, jouw werken^1. zijn fraai gedrukt en het resultaat mag er zijn. Froben wilde de voorwaarden van het contract weten, omdat hij van X.^2. louter chicanes verwacht. Die schurk gaat met de winst strijken, Froben wordt dan voor de gek gehouden. Het gaat mij niet zozeer aan, zij het dat ik erg gesteld ben op de man, de allerbeste die ik ooit heb gezien. Het was bovendien op mijn aanraden dat hij het werk op zich heeft genomen. Ook zou ik graag willen dat je hem zo behandelt dat hij enthousiaster raakt om andere studies van jou uit te geven. In mij zul je stellig altijd iemand vinden die je goede naam in stand houdt, als dank voor jouw verdiensten voor mij.

Dat wat je schrijft over More,^3. moet je naar mijn mening helemaal niet serieus nemen. Als hij zich om ik weet niet welke redenen heeft geërgerd, zal de irritatie gering zijn. Daar komt bij dat hij zelfs zwaar onrecht dat hem is

1. Adagia en De inventoribus rerum, samen herdrukt door Johann Froben, die deze werken ook in 1521 en 1524 had uitgegeven. Vgl. brief 1494.

2. Franz Birckmann.

3. De betreffende brief is niet bewaard gebleven. Over onenigheid tussen Virgilio en More is verder niets bekend.

[p. 207]

aangedaan gewoonlijk niet onthoudt. Ik heb hem niettemin weloverwogen geschreven, niet zozeer om jullie te verzoenen als wel om jullie wederzijdse vriendschap kracht bij te zetten.^4. Want het is te billijken en ik wens vurig dat wij ook het bezit van vrienden met elkaar delen, aangezien jij al weer enige tijd geleden zo vriendelijk bent geweest mij in je vriendenkring op te nemen. Mocht ik een betrouwbare koerier vinden, dan zal ik uitvoeriger schrijven.

Er speelt zich hier een wrede en bloedige tragedie af. De boeren storten zich de dood in. Dagelijks vinden tussen vorsten en boeren gruwelijke botsingen plaats, en wel zo dichtbij dat wij het lawaai van het geschut en de wapens en welhaast het gekerm van mensen die sneuvelen horen. Hoe veilig wij hier zijn, kun je je voorstellen. Het is een noodlottig kwaad dat zich met verbazingwekkende snelheid een weg baant door alle wereldstreken. Kardinaal Campeggio is uit vrees voor onrust uit Hongarije weggegaan. De aartsbisschop daar is het land uitgezet.^5. De kardinaal van Salzburg^6. wordt al geruime tijd belegerd. De nuntius, de bisschop van Veroli,^7. heeft uit angst Zwitserland verlaten. In Keulen hebben verscheidene onlusten plaatsgevonden. In Brabant is de ellende erger geworden.^8. De vorsten beperken zich tot het nemen van alledaagse maatregelen. Ik vrees dat zij de ellende verergeren, maar alleen het meesterbrein van Christus is in staat deze storm een gelukkige afloop te bezorgen.

Er zijn mensen die niet toelaten dat de onenigheid die ik met Lee had minder wordt, maar het litteken van de oude wond openrijten.^9. Jouw menslievendheid zal ertoe bijdragen dat wij ook in dit geval, zoals je schrijft, voordeel en vreugde ontlenen aan gemeenschappelijke vrienden. Het ga je goed.

Gegeven te Bazel, 5 september in het jaar 1525

4. De betreffende brief is niet bewaard gebleven.

5. László Szalkay; vgl. brief 1603.

6. Matthäus Lang.

7. Ennio Filonardi. Zijn toevluchtsoord Chur was nog niet toegetreden tot het Zwitserse eedgenootschap.

8. Zie brief 1603.

9. Een verwijzing naar de publicatie van de Apologia van ‘Taxander’ (zie brief 1581a), opgedragen aan Edward Lee.