De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

1586 Aan Jacopo Sadoleto
Bazel, 2 juli 1525

Hartelijk gegroet, hoogwaardige vader. Uw commentaar op de vijftigste Psalm^1. heb ik nog niet volledig gelezen, maar er slechts hier en daar stukjes van geproefd. Ik ben namelijk wegens drukke bezigheden aan meer nog niet toegekomen. Binnenkort zal ik het geheel met zeer grote belangstelling doornemen. Meteen al bij de eerste kennismaking was ik bijzonder getroffen door de helderheid, de toegankelijkheid en de eenvoud van het taalgebruik, in combinatie met de grootst mogelijke vroomheid. U heeft niets nagelaten wat helpt om de bedoelingen van de profeet op het spoor te komen en te verklaren. U raadpleegt zelfs herhaaldelijk de Grieken, soms ook de Hebreeën. Als Rome ons van tijd tot tijd dat soort boeken zou sturen, heb ik er het volste vertrouwen in dat de meeste mensen aanmerkelijk beter zouden denken over uw stad. Zij zouden tot de conclusie komen dat zich daar mannen bevinden die de kunst verstaan niet alleen welsprekend maar ook waardig en devoot de moeilijk te doorgronden Bijbelboeken te behandelen. Want degenen die zich bij u met de schone letteren bezig houden, hebben tot vandaag de dag niet zo veel bijgedragen aan een beter begrip van de theologie, ook al blinken zij uit op hun vakgebied.

Ik zou het boek graag hier door de drukkers laten uitgeven, waardoor het ruimer zou worden verspreid en meer mensen ertoe zou aanzetten zich toe te leggen op de vroomheid. Maar de dreiging van excommunicatie die in het boek is opgenomen, levert een bezwaar op, al denk ik dat die slechts de bedoeling heeft Calvo bij u te beschermen tegen verlies.^2. Overigens, aangezien

1. Interpretatio in Psalmum ‘Miserere mei’ (Rome, 1525).

2. Calvo, die het boek van Sadoleto had uitgebracht, was de officiële drukker van de Heilige Stoel en had een pauselijk privilege in het boek opgenomen waarin roofdrukken op straffe van excommunicatie werden verboden.

[p. 155]

de uitgeverij van Calvo niet aan alle aardstreken kan leveren, lijkt het voor de wetenschappen toch zeer nadelig als een boek dat groot nut oplevert, slechts bij één Romeinse drukker te verkrijgen is.

Ik denk dat mijn Karl^3. zich voor de terugkeer gereedmaakt, na zijn opdracht met succes te hebben vervuld. Hier speelt zich een ellendig en bloedig drama af. Ik hoop dat de Heer daaraan een gelukkige afloop schenkt! Ik ben door plotseling noodweer overvallen en zit niet zonder ernstig gevaar klem tussen slachtoffer en offerblok, zoals men zegt.^4. Kon ik nu maar uit de Tiber drinken! Enkele hansworsten van monniken laten niet af in dolzinnige geschriften tegen mij tekeer te gaan, sommigen ook anoniem. Als ik niet naar Brabant terugkeer, is er geen enkele hoop op een toelage van de keizer. Maar de storm hier staat niet toe uit te varen en evenmin voor anker te gaan.^5. Ik heb goede hoop op de barmhartigheid van onze Heilige Vader Clemens. Het ga uwe Hoogwaardigheid zeer goed.

Bazel, 2 juli in het jaar 1525

Amerbach doceert hier civiel recht met een aanstelling van stadswege. Bij al de zijnen is hij geliefd. Hij doet u de hartelijke groeten.

Aan de hoogwaardige vader en zeergeleerde heer Jacopo Sadoleto, bisschop van Carpentras. Te Rome

3. Karl Harst.

4. Adagia 15.

5. Vgl. Adagia 1421.