De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

[p. 149]

1584 Aan Adriaan van Baerland
Bazel, 2 juli 1525

Erasmus van Rotterdam aan Adriaan van Baerland, gegroet

Met diepe droefheid zou ik kunnen verdragen dat Van Dorp aan de wetenschappen is ontrukt,^1. als hij door mijn verdriet hierheen teruggeroepen kon worden. Wij zijn het die ons nu naar hem op weg spoeden, naar ons zal hij nooit terugkeren. Hij is gestorven terwijl hij van alle goede dingen rijkelijk voorzien was, en volgens de gangbare opvatting kunnen wij het beste sterven wanneer het leven ons toelacht. Als hij was blijven leven, was hij een groot man geworden. Maar nu is hij, naar ik verwacht, op een gelukkiger wijze groot bij Christus. Bijna als enige droeg hij de humaniora een warm hart toe. Bepaalde personen proberen die met verbazingwekkende ijver in de verdrukking te brengen, terwijl ze tegelijkertijd naar mijn mening onvoldoende de belangen in het oog houden van hun eigen studies, de enige die zij graag zien floreren. Want zoals de feiten zullen uitwijzen, zullen ook de studies waarom zij zich meer met ijver dan met verstand bekommeren, na verdwijning van de beschaafde letterkunde bezwijken. We zouden meer vooruitgang boeken als de voorlieden van de oude studies de schone letteren hartelijk zouden opnemen in hun gastvrij onderkomen, als bannelingen die na hun terugkeer hun vroegere plaats weer innemen. Als gastvrienden zouden zij iets goeds kunnen brengen; wat van hen als vijanden te verwachten valt, weet ik niet. En de schone letteren zouden zich op hun beurt op gepaste wijze kunnen voegen in het gezelschap van de wetenschappen die al eerder een vaste plaats in de universiteiten hebben verworven. Nu maakt de boosaardigheid van enkelen dat het eigen voordeel voor beide partijen verloren gaat.

Overal in Duitsland zijn tegelijk met de schone letteren bijna alle studies bezweken. Het gezag van theologen is nihil. Monniken en priesters staan bloot aan openlijke haat. Want de kwaden maken dat het ook de goeden slecht vergaat. Ik zie dat de menselijke beschaving de kant opgaat van een soort Turkse barbarij. Misschien zijn er vorsten voor wie deze toestand niet onwelkom zou zijn. Er speelt zich hier onder de boeren een bloedig drama af.^2. Ik weet niet welke ramp nog in het verschiet ligt.

Adriaan van der Beken, uw toegenegen vriend, heeft mij deze brief afgedwongen. Van hem zult u alles vernemen wat zich in Duitsland afspeelt. Het

1. Maarten van Dorp was overleden op 31 mei 1525.

2. Zie brief 1574, noot 2.

[p. 150]

ga u goed, zeer dierbare Van Baerland. Doe de groeten aan Jan Becker, als hij daarginds is.

Bazel, 2 juli in het jaar 1525