De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

1551 Van Hieronymus Emser
Dresden, 16 februari 1525

Heil Erasmus, driewerf de grootste. Terecht geeft u het advies^1. mij te onthouden van scheldwoorden en de strijd met ketters liever met ingetogenheid dan met beschimpingen aan te binden. Daarom heb ik vrij kalm geantwoord op het uiterst onbeschaamde Antibolon van Zwingli,^2. zij het dat ik niet anders kon dan de over mij verzonnen lasterlijke beschuldigingen te weerleggen. Want het is, zoals u weet, de gevoelloze die niet maalt om zijn reputatie.^3. Wilt u mijn antwoord, wat het ook waard is, voor lief nemen! Overigens geeft de zeer illustere vorst^4. hoog van u op, zoals u uit zijn jongste brief^5. duidelijk kunt opmaken. En wat hij eerder schreef, schreef hij niet

1. In een brief die niet bewaard is gebleven, waarschijnlijk samen met brief 1526 verstuurd.

2. Adversus Hieronymum Emserum canonis missae adsertorem Huldrychi Zuinglii antibolon (‘Repliek van Huldrych Zwingli tegen Hieronymus Emser, verdediger van de canon van de mis’), verschenen te Zürich in 1524. Zwingli reageerde hiermee op Emsers Canonis missae contra Huldricum Zuinglium defensio (‘Verdediging van de canon van de mis tegen Huldrych Zwingli’), verschenen te Dresden in 1524. Ook tegen Luther had Emser verscheidene bijtende pamfletten geschreven. Het antwoord van Emser op de Antibolon was Apologeticon in Uldrici Zuinglii Antibolon (‘Verdediging tegen de Antibolon van Huldrych Zwingli’), verschenen te Dresden in 1525.

3. Naar Rhetorica ad Herennium iv, 20, 28.

4. Georg van Saksen.

5. Brief 1550.

[p. 45]

om ook maar enigszins uw geloof en onkreukbaarheid in twijfel te trekken, maar om het paard dat ook uit zichzelf al de vaart erin zet, de sporen te geven.

H.E.,^6. geboren als hij is in een boerenhut hier in de buurt, is niet van een zodanig gewicht dat hij uw reputatie afbreuk zou kunnen doen. U heeft al lang korte metten gemaakt met de kwaadsprekerij van dat soort nietsnutten. De effecten van galg en zwaard, waarmee hij dreigt, zal hij ervaren op zijn eigen hals. U moet, gelijk een bloeiende palm, naar steeds grotere hoogten reiken en weten dat Hieronymus u zeer toegewijd is. Uw parafrase van Johannes,^7. die door een vriend van mij^8. uiterst zorgvuldig in onze volkstaal is vertaald, heb ik deze winter in mijn eigen zaak laten drukken.^9. Die gaat nu onder geleerden van hand tot hand, niet zonder de grootste lof aan uw adres. Het is aan u om op uw beurt af en toe aan uw Hieronymus te denken. Het ga u goed, allerhelderste ster der letteren. Vanuit Dresden, op de feestdag van de maagd Juliana in het jaar 1525

De aan uwe verhevenheid zeer toegewijde Emser

Aan de in alle wetenschappen zeer vermaarde hogepriester, de heer Erasmus van Rotterdam, theoloog, zijn zeer te achten leermeester

6. Heinrich Eppendorf.

7. Zie brief 1333.

8. Michael Risch.

9. In 1524 werd de eerste drukkerij te Dresden opgericht. Emser was vermoedelijk (mede-)eigenaar.