De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 11. Brieven 1535-1657

1540 Van Johann von Botzheim
Konstanz, 25 januari 1525

Gegroet. Mij is een apostolische brief bezorgd^1. die aan de hoogwaardige bisschop van Konstanz ter hand gesteld moet worden. U stuur ik een afschrift daarvan. Meteen na ontvangst overhandigde ik hem aan mijn medebroeders van het kapittel, met de vraag of zij zo goed wilden zijn hem uit mijn naam aan de bisschop aan te bieden en mij bij hem aan te bevelen. Mijn verzoek zag ik gehonoreerd. De heren stuurden twee kapittelleden van hun orde om de brief, vergezeld van de aanbeveling, aan de bisschop te geven. Nadat ze dat gedaan hadden, gaf de hoogwaardige heer aan dat hij tijd voor overdenking wilde nemen, maar spoedig zou antwoorden en hij bood mij goede hoop. Nu zijn er gebeurtenissen tussengekomen die mijn zaak in de weg staan. Maar er zijn vrienden die door hun gezag gewicht in de schaal leggen bij de bisschop. Die geven mij goede hoop.

Gisteren diende zich een koerier bij ons aan, die in de volksmond ‘de post’ heet,^2. en hij verklaarde, op grond van een brief van prins Ferdinand, met stelligheid dat de paus de zijde van de koning van Frankrijk heeft gekozen, en daardoor is de paus bij onze vorsten in een zeer kwaad daglicht komen te staan. Er zijn bij ons in Konstanz enkele delegaties, te weten van prins Ferdinand, van de vrij omvangrijke Zwabische Bond^3. en van de edelen van ons land,

1. Clemens vii had de beoordeling van de zaak waarvoor Botzheim naar Rome was geroepen (zie brief 1519), overgedragen aan de bisschop van Konstanz, Hugo von Hohenlandenberg.

2. In deze tijd kwam het woord ‘post’ langzaam in zwang.

3. Een verbond tussen de rijksstanden (adel, hoge geestelijkheid en rijkssteden) in het zuiden van Duitsland.

[p. 25]

die de kwestie Waldshut behandelen.^4. De mensen uit Waldshut zijn er zelf ook, vergezeld van delegaties uit Zürich, Bazel en Schaffhausen. Ik krijg geen mededeling dat men de kwestie heeft kunnen bijleggen. Want de mensen uit Waldshut zijn er op geen enkele manier toe te brengen hun leider,^5. die zich niet door de Heilige Schrift laat overtuigen, af te vallen, hetgeen zijn tegenstanders maar al te graag willen. Bovendien zijn bij ons her en der de boeren in alle staten. De vorsten brengen vijfhonderd gewapende ruiters en duizend voetknechten in gereedheid om de partij van de boeren er weer onder te krijgen, als waar is wat men vertelt.

De heer Sadoleto heeft de heer Bonifacius Amerbach een brief geschreven.^6. Hij is een heel goede vriend van hem en kan, als hij zou willen, mijn zaak uit de wereld helpen. Mijn tegenstander,^7. een eerzaam man naar ik hoor, is erg gehecht aan de hoogwaardige heer Sadoleto, die op zijn beurt u heel na staat. Binnenkort verneemt u wat de bisschop van Konstanz, wiens antwoord ik afwacht, met mij gedaan heeft. Het ga u goed, zonder uw Botzheim te vergeten.

Uit Konstanz, 25 januari 1525

Uw zeer toegewijde Botzheim

Aan de heer Erasmus van Rotterdam, leidsman en vernieuwer van de ware theologie en van alle schone letteren, bij uitstek te achten leermeester. Te Bazel

4. Waldshut had zich in het najaar van 1524 aangesloten bij de hervorming van Zwingli. In december 1525 werd de stad door Oostenrijkse troepen bezet en werd er het katholicisme hersteld.

5. Balthasar Hubmaier.

6. Jacopo Sadoleto had bij de paus bemiddeld ten gunste van Botzheim; zie brief 1519.

7. Misschien Johannes Milio.