De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 10. Brieven 1356-1534

1494 Aan Polidoro Virgilio
Bazel, [ca. 6 september 1524]

Erasmus van Rotterdam groet Polidoro Virgilio

Zeergeleerde Polidoro, ik was vastbesloten om eens lekker met je te kletsen in een lange brief, maar helaas ging het zo dat ik behalve Lieven^1. in dezelfde tijd nog vier boden van brieven moest voorzien, ook nog lange brieven, waarvan er een naar Rome moest, een andere naar Frankrijk, de derde naar Frankfort en de vierde naar Saksen. Daarom moet ik Spartaans kort zijn.

Ten eerste, je weet dat de drukkerskopij die je gestuurd hebt zich niet bij

1. Lieven Algoet.

[p. 308]

Froben bevindt maar bij Franz.^2. Ik heb het met Froben over de uitgave van je werk gehad, beter gezegd van de werken. Hij zegt dat het, als hij in een groot lettertype drukt, een geweldig dikke band wordt; zeshonderd goudstukken zouden niet voldoende zijn voor de kosten en hij vreest de onzekere verkoop. Want Duitsland is momenteel helemaal dol op alles wat een beetje luthers smaakt. Overigens is hij heel enthousiast om ons beiden ter wille te zijn en ik zal zorgen dat hij nog enthousiaster wordt.

Een drukker kan op drie manieren te werk gaan. Soms neemt Froben de hele zaak zelf aan op eigen risico: dit gebeurt vaak bij kleine boekjes, waarbij een onzekere markt minder gevaarlijk is. Soms wordt de zaak geheel gefinancierd voor andermans risico en ontvangt de drukker zelf alleen zijn loon naar werken. Soms wordt er gedrukt met gedeeld risico van vennoten. Inmiddels biedt Franz in de onderhandeling over de werkzaamheden een bedrag dat ver onder de maat is. In Frankfurt wordt nu besproken of de zaak beklonken kan worden met alle risico voor Franz alleen of met een gemeenschappelijk risico voor vennoten. Zodra Froben van de boekenbeurs is teruggekeerd, zal ik je schrijven wat er besloten is. Ik hoop dat het dan naar je wens is.

Mij lijkt dat je er verstandig aan doet als je dat eerste voorwoord^3. helemaal omwerkt. Ten eerste zal dit bijdragen tot de aanbeveling van het werk omdat het nieuw is. Ten tweede zal dit bijdragen tot ons beider goede naam, omdat in die oude versie enkele dingen staan waar ik me weliswaar niet aan stoor maar die de geleerden toch doen vermoeden dat er tussen ons een soort rivaliteit bestaat. Bovendien vind ik het natuurlijker om het hele werk van de Spreekwoorden aan één persoon op te dragen; nu draag je het toevoegsel aan een ander op.^4. Over deze dingen moet jij in je wijsheid beslissen wat jou het beste lijkt; ik geef je eenvoudig alleen mijn mening.

Over de onbetrouwbaarheid van N.^5. raak ik nooit uitgepraat. Jij schijnt hem daarover onderhouden te hebben. Luister hoe hij wraak genomen heeft op mij. In Antwerpen verspreidde hij het gerucht dat in Rome al mijn boeken en een afbeelding van mij verbrand zijn en dat ik daarom nu tegen de paus schrijf. En velen geloofden deze monsterlijke leugens. Maar Clemens vii heeft me integendeel uit zichzelf een zeer eervolle officiële brief^6. gestuurd, met tweehonderd goudgulden: en in dezelfde tijd heb ik mijn boekje over

2. Franz Birckmann. De kopij betreft Virgilio's De rerum inventoribus en zijn Adagia (zie brieven 1175 en 1366), die in juni-juli 1525 bij Johann Froben samen uitkwamen in één band.

3. Gericht aan Richard Pace en gedateerd op 5 juni 1519.

4. Aan Cuthbert Tunstall; zie brief 1366.

5. Franz Birckmann.

6. Brief 1443b.

[p. 309]

de vrije wil gepubliceerd, tegen de aanhangers van Luther. Zo ben ik dus in Rome verbrand! Zo schrijf ik tegen de paus!

Als je een handelaar kunt vinden die vijftig exemplaren zou afnemen, zou ik de rest eenvoudig met Froben kunnen afwerken.

Het ga je goed!

Bazel 152[4]