De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 10. Brieven 1356-1534

[p. 300]

1488 Aan William Warham
Bazel, 4 september 1524

Erasmus van Rotterdam groet William, aartsbisschop van Canterbury

Zeer verheven monseigneur, ik denk dat mijn geschilderd portret^1. wel bij u bezorgd is; ik heb het u gestuurd opdat u een aandenken aan Erasmus zou hebben als God me hiervandaan weggeroepen heeft. In april ben ik ernstig ziek geweest: een zware verkoudheid. Nauwelijks was ik opgeknapt of daar kwam mijn niersteen, zo gruwelijk dat ik echt hoopte op het einde van al mijn ellende. Nu gaat het me weer wat beter. Ik schrijf u dit in de hoop dat u mij daarmee gelukwenst: ik weet dat mijn gezondheid u ter harte gaat en dat u bezorgd bent, want zoals u zelf schrijft,^2. als ik ernstig ziek ben raakt u van de schok in ademnood en als ik de ziekte overwonnen heb komt u weer op adem. U vraagt mij dringende om dapper te zijn. Als ik te vechten zou hebben op één front, zou ik zeker de last van de oorlog kunnen dragen: maar nu gaat het om een drievuldig leger. In Rome zijn bepaalde mensen die dol zijn op heidense literatuur en die een vreselijke hekel aan mij hebben: dat signaleren vrienden van me in hun brieven.^3. Bepaalde theologen en monniken doen alles om me klein te krijgen. Maar er zijn er geen die waanzinnigere taal uitslaan dan mensen die zich aanhangers van Luther noemen hoewel zelfs Luther hun teugelloosheid vervloekt. Clemens vii stuurde een eervolle officiële brief^4. tegelijk met honderd angelots, en hij beloofde nog grotere geschenken: aan Zúñiga, die maar geen einde lijkt te kunnen maken aan zijn krankzinnige optreden, heeft hij het zwijgen opgelegd. Steeds heb ik mijn vriendschap met koningen goed onderhouden. Koning Frans van Frankrijk is ongelooflijk op me gesteld. Weer nodigt hij me uit naar Frankrijk. Al lang ligt daar het ambt van thesaurier van Tours voor me klaar, een functie met een riante opbrengst; maar op zulke lasten zit ik niet te wachten: ik ben dol op vrijheid en ga binnenkort dood. Ferdinand geeft me zijn vriendschap en zijn steun: al vaak heeft hij een brief geschreven en kort geleden stuurde hij me honderd goudstukken.^5. Polen is me goed gezind en in Spanje begin ik door een of andere speling van het lot aanzien te krijgen.

Graag had ik me onthouden van een gevecht tegen Luthers volgelingen en ik heb dat ook steeds uit alle macht geprobeerd; maar al een tijd geleden hadden vrienden van me bij de paus en bij de koningen de hoop gewekt dat ik iets zou publiceren en ook zelf had ik, hoe dan ook, die hoop voedsel gegeven met beloften. Als er niets verschenen was, hadden die zich tegen me gekeerd omdat ze zouden vinden dat ik hen alleen maar had willen vleien. Tegelijk zou ik dan, omdat het gerucht dat er een boekje zou verschijnen

1. Door Hans Holbein, nu bewaard in Longford Castle.

2. De betreffende brief is niet bewaard gebleven.

3. Zie brief 1479.

4. Brief 1443b.

5. Zie brief 1376.

[p. 301]

reeds algemeen verbreid was, de volgelingen van Luther nog vijandiger maken: die zouden ofwel verkondigd hebben dat ik het boekwerkje uit lafheid in mijn la hield ofwel iets gruwelijkers hebben verwacht dan het in feite geworden is. Zeker zal ik nu diegenen de mond gesnoerd hebben die alle vorsten ervan trachten te overtuigen dat ik het in alles met Luther eens ben. Sommigen proberen dit uit afkeer van mij, om me gehaat te maken bij de vorsten; anderen hopen ten koste van mij te bereiken dat Luther de zaak verliest.

Ik stuur u Hieronymus;^6. de boeken konden nog niet gebonden worden vanwege de verse inkt. Op een prebende zit ik helemaal niet te wachten, als God u maar voor mij wil sparen! Ik heb tweemaal een betaling van tien pond ontvangen, een van Potkyn, die de Spanjaard Dassa,^7. meen ik, gebracht heeft; de andere is hier bezorgd door Franz Birckmann, die het bedrag daar bij u van een bepaalde boekhandelaar had ontvangen, hoewel ik liever heb dat geen van mijn zaken aan die kerel toevertrouwd wordt. Voor de verhoging van mijn jaargeld dank ik u. Vervloekt die oorlogen, die ons zo vaak tienden kosten! Ik dacht echt dat jaargelden vrij waren van heffingen.

Ik heb het paard ontvangen, niet een erg mooi maar wel een goed paard, want het is vrij van alle doodzonden behalve gulzigheid en luiheid, en gesierd met alle deugden van een goede biechtvader: vroom, verstandig, nederig, ingetogen, nuchter, kuis en rustig; en hij bijt niet en schopt niet achteruit. Ik vermoed dat door een list van uw dienaren of per vergissing een ander paard gekomen is dan het dier dat u daarvoor had aangewezen. Ik had mijn dienaar^8. geen instructies gegeven over een paard behalve als iemand hem eventueel een mooi en goed paard cadeau zou geven. Toch ben ik u uiterst dankbaar voor uw vriendelijkheid. Ik was erover aan het denken mijn paarden te verkopen omdat ik zelf opgehouden ben met paardrijden. Ik ben een beetje boos op mijn dienaar die dit heeft durven doen zonder dat ik het hem opgedragen heb; door zijn zorgeloosheid is het dier hier in een veel slechtere conditie gearriveerd. Ik begrijp niet precies wat het is dat u mij belooft als u het iets goeds noemt uit het zicht van de rampen. Als God me zo lang laat leven, zal ik misschien in de komende lente kunnen genieten van conversatie met uwe Hoogheid.

Ik ben zo blij dat de brieven van Hieronymus met succes voltooid zijn, want ik heb heel veel correcties in de tekst aangebracht. De overige delen zullen nog volgen als de drukkers er afspraken over hebben gemaakt, want

6. De driedelige heruitgave van diens brieven; zie brieven 1451, 1453 en 1465.

7. Niet nader bekend.

8. Lieven Algoet.

[p. 302]

het is een zaak van geweldig grote kosten, die niet te dragen zijn voor één persoon. De heer Jezus moge u in goede gezondheid bewaren, beste mecenas.

Bazel, 4 september 1524