De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 10. Brieven 1356-1534

[p. 146]

1416 Aan Ennio Filonardi
Bazel, 8 februari 1524

Erasmus aan de bisschop van Veroli

Hartelijk gegroet, zeereerwaarde heer. Een tijdje geleden ontving ik een brief van Pace en een van de hoogeerwaarde kardinaal Campeggi. Nu krijg ik er weer een van Pace, ingesloten in die van u, en het is weer hetzelfde liedje.^1. Maar uwe Hoogwaardigheid heeft in deze zaak iets gedaan wat mij erg welkom is. Onlangs heb ik een brief^2. meegegeven aan een man uit Lotharingen met een spraakgebrek;^3. ik had hem opgedragen om als u een bode had die sneller en veiliger brieven naar Rome kon brengen, mijn brief aan hem over te dragen; zo niet, dan moest hij hem zelf bezorgen. Ik begrijp uit brieven^4. van vrienden dat hij al in Konstanz is geweest.

Niersteen teistert mij zo dat ik moet overwegen van hier te vertrekken, niet naar Rome maar naar Jeruzalem, ik bedoel het hemelse Jeruzalem, ons vaderland: moge de algoede almachtige Christus dan zorgen dat die reis voor mij voorspoedig verloopt! Toch, als ik onverhoopt weer wat beter word, wil ik nergens liever sterven dan in Rome, vooral onder de huidige paus, hoewel men mij bericht dat Zúñiga daar geduld wordt; die is gewoonweg krankzinnig en stuurt stompzinnige pamfletten de wereld in die tegen de waardigheid van paus en kardinalen ingaan en waarin hij mij tot aanhanger van Luther tracht te maken, hoewel hier Luthers vrienden en Luther zelf luid en duidelijk andere taal spreken. Die man voert in zijn wapenschild een ketting, en dat is precies wat hij verdient: ketenen.

Er zijn een paar domme monniken die deze toneelspeler opstoken, daarmee hun eigen belang behartigend, niet dat van de paus. Of ik nu naar Rome ga of niet, ik zal altijd de oprechte trouw aan Christus en aan de Heilige Stoel volhouden die ik tot nu toe heb getoond. In zo belangrijke aangelegenheden adviezen opdringen aan hoge functionarissen is even brutaal als riskant. Adrianus had mij in pauselijke brieven^5. uitgenodigd om dat te doen. Ik heb enkele adviezen geschreven,^6. maar zo dat ze als niet geschreven beschouwd konden worden als ze niet in de smaak vielen. Meteen daarna voelde ik al dat de gezindheid van de goden was veranderd: de paus heeft nooit gereageerd, maar Zúñiga ging zijn drama weer oppakken. Als de vorsten het eens zijn met de paus, zal het niet moeilijk zijn de opruiende onbeschaamdheid van bepaalde lieden in toom te houden. Maar de geesten van de mensen bevrijden van iets dat bij velen diep verankerd is en deze ziekte zo genezen dat zij niet weer de kop opsteekt, dat vereist een buitengewone medicus. Ik

1. Deze brieven zijn niet bewaard gebleven.

2. Deze brief is niet bewaard gebleven.

3. Wellicht Jacques Vérier.

4. Deze brieven zijn niet bewaard gebleven.

5. Brieven 1324 en 1338.

6. Zie brief 1352.

[p. 147]

wens en ik hoop dat deze Medici dat zal zijn: ik zal hem niet in de steek laten wanneer de tijd daar is.

Ik stuur u een exemplaar van deze Parafrase, die opgedragen is aan Clemens, als het werk tenminste gedrukt is voordat ik een bode vind; zo niet, dan stuur ik het voorwoord^7. mee zodat dit samen met mijn brieven op mijn kosten naar Rome gebracht kan worden. Trouwens, als er een bode opduikt, zal hij dit pakketje graag meenemen met de beloning in het vooruitzicht. Want Adrianus heeft aan de koerier uit Bazel voor het bezorgen van Arnobius^8. zes dukaten gegeven, en nog wel eigenhandig; anders is hij niet zo vrijgevig. De keizer en Margaretha verzoeken mij dringend terug te keren naar Brabant: als ik dat niet doe, loopt mijn jaargeld gevaar. Wat dit betreft heb ik al bijna zeshonderd goudgulden tegoed.^9.

Zie eens hoe ik al mijn geheimen uitstort bij een bisschop, mij zeer welgezind en mijn weldoener! Dat ik dit durf komt door uw vriendelijkheid: ik wens u veel en langdurige voorspoed toe. Als de bode die ik nu heb gevonden drie dagen later was gekomen, had ik het hele boekwerk op kunnen sturen, want de laatste pagina's heeft de drukker nu onderhanden. Binnen enkele dagen stuur ik het op, samen met een kort briefje voor de paus.^10. Het ga uwe Hoogwaardigheid goed: gaarne ben ik u zeer verplicht.

Bazel, de dag na quinquagesima in het jaar 1524

Zo u wilt kan uwe Hoogwaardigheid intussen dit geschreven voorwoord naar de paus sturen en door uw aanbeveling de steun voor mij van de kant van zijne Heiligheid vergroten.

Erasmus, waarlijk uw ondergeschikte

Aan de zeereerwaarde vader in Christus, heer Ennio, bisschop van Veroli en allerwaardigst apostolisch nuntius. Te Konstanz

7. Brief 1414.

8. Zie brief 1304.

9. Vgl. brief 1380.

10. Brief 1418.