De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 9. Brieven 1252-1355

1307 Van Johannes Gallinarius
Breisach, 15 augustus [1522]

Ik groet je en beveel mij bij je aan. Over jouw gezondheid, die naar ik uit je brief heb begrepen, iets beter is, ben ik, beste Erasmus en vader van de letteren, verheugd en zo verheugd, dat ik denk dat ik zelf hierdoor in goede gezondheid verkeer. Daarom zou ik op mijn beurt wensen dat jij van jouw kant even verheugd bent om mij. Eergisteren heb ik enkele exemplaren gekregen van het boek van de zeer doorluchtige en schrandere koning van Engeland tegen Martin Luther.^1. Wellicht heb jij het al eerder gezien. Hoeveel vreugde mij het werk bezorgd heeft, is niet eenvoudig te zeggen, vooral omdat het door zo'n nobele vorst is geschreven tegen iemand naar wie niemand uit onze geleerde kringen zijn nek kon of wilde uitsteken. Ik geloof dat de goden dat zo gewild hebben. Want zoals die lastige kwestie, die al een tijdlang de rust onder de christenen verstoort, alleen maar om de hoogste beschermers vraagt en zoals de inhoud van dit boek de grootste theologen en een edele en levendige geest vereist, die goed bij de stijl past, zo is dit alles naar ik meen (want ik heb het werk helemaal gelezen) bij deze ene zeer illustere koning overvloedig tot een eenheid gebracht en heeft een waardige beschermer verkregen. Ach, beschouwden onze Duitse satrapen deze vorst maar als een lichtend voorbeeld en deden onze bisschoppen dat ook maar, en ook onze theologen en soortgelijke monniken, onze magisters en gewone priestertjes - dit alles tot groot voordeel voor het christendom. Want deze wijze koning heeft door de beginselen van Luther dapper aan te vallen, vastberaden onderuit te halen en weloverwogen te weerleggen des te meer lof verdiend

1. Assertio; zie brief 1275, noot 13. Het betreft de Straatsburgse editie, die verderop in de brief genoemd wordt.

[p. 142]

bij de christenen, naarmate minder theologen zijn verschenen om hem op een geleerde en verstandige manier aan te vallen, terwijl die het meeste belang hadden bij het ombrengen van deze slang. Wat moet ik nog meer zeggen? Ik zie dat bij deze wereldlijke leider de theologie met de welsprekendheid verbonden is, in onze landen een zeldzame vogel.^2. Maar een vorst met zo'n groot talent heeft mij als zijn heraut niet nodig. Jij, Erasmus, de grootste onder de mensen, jij bent hem zeer dierbaar, jij bent zijn vriend, jij kent zijn talent. Daarom was het mij een genoegen met jou meer dan gepast is over hem te praten; op jullie beiden ben ik zeer gesteld.

De drukker heeft het werk uitgevoerd met een heel slechte letter, die de inhoud niet verdient. Zoals ik zie, hebben ze er twee van je brieven aan toegevoegd.^3. Of je dat zal bevallen, weet ik niet. Er is een ding, mijn zeer geleerde Erasmus, dat ik je zou willen vragen, namelijk dat jij vanwege mijn zeer oprechte en onbaatzuchtige toewijding en genegenheid voor jou mij een keer wilt schrijven wat je oordeel over die vorst is. Ik stuur je daarom een exemplaar van het boek om je door tussenkomst van een vorst, van wie ik wist dat hij je zeer dierbaar is, te groeten.

Tegen onze vriend Rhenanus ben ik gisteren nogal heftig tekeergegaan, omdat hij Erasmus te weinig schrijft. Ik hoop dat hij binnenkort zal antwoorden. Ik bid en wens nu alleen maar dat ik zelf in goede gezondheid mag beleven, dat Erasmus, onze roem, gelukkig en gezond de leeftijd van Nestor^4. bereikt. Ik beveel mij bij hem als zijn toegewijde aan. Het ga je goed, ik groet je uit Breisach, op het feest van Maria Hemelvaart.

Johannes Gallinarius, je leerling en dienaar, pastoor van de kerk van Breisach

2. Juvenalis, Satiren vi, 165.

3. De editie van de Assertio, die op 9 augustus 1522 bij Johann Grüniger in Straatsburg verscheen, bevatte Erasmus' brieven 1219 en 1228.

4. D.w.z. een zeer hoge leeftijd; zie Adagia 566.