De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 9. Brieven 1252-1355

1298 Van hertog Georg van Saksen
Dresden, 9 juli 1522

Georg, bij de gratie van God hertog van Saksen, landgraaf van Thuringen en markgraaf van Meissen, aan de zeer geleerde Erasmus van Rotterdam gratie en gunst

Wij hebben uw brief, zeer geleerde heer, ontvangen. Deze was ons des te aangenamer, omdat wij hierdoor zeker weten dat u ons een warm hart toedraagt. Hoewel er nauwelijks een aanleiding was u nu te schrijven, heeft de brief ons ook ertoe gebracht niet toe te staan, dat de bode zonder een brief van ons naar u terugkeerde, omdat een gelegenheid zich toch voordeed. Met name over één zaak hebben wij besloten u te schrijven. Want overal bij ons circuleert een klein boekje, dat naar onze mening niet onbeduidend is. Het is gericht tegen de werken en stellingen van Maarten Luther, en geschreven met de naam en de titel van de doorluchtige koning van Engeland, onze zeer gewaardeerde heer en vriend.^1. Omdat het een en al geleerdheid en verfijning bevat, heeft het zo'n diepe indruk op ons gemaakt, dat het nauwelijks met woorden valt uit te drukken. Hoewel wij er vanwege het buitengewone talent en de geleerdheid van Zijne Koninklijke Hoogheid niet aan twijfelen - het staat vast dat hij daarin uitmunt - dat genoemd werk in zijn werkkamer is ontstaan, vermoeden toch velen en verzekeren zelfs dat iets van uw

1. De Assertio van Hendrik viii was een antwoord op Luthers De captivitate Babylonica; zie brief 1275, noot 13.

[p. 106]

strijdvaardige geest tot hem gekomen is.^2. Ook als dat boekje van de koning met uw geschriften wordt vergeleken, leidt men dat eenvoudig van de schrijftrant af. Hoe het ook zij, wij hopen dat dit werk, dat onder de naam van zo'n machtige en geleerde koning is uitgegeven, beslist veel gezag zal hebben tegenover de onbenullige stellingen, die Maarten Luther al enkele jaren onder het volk heeft verspreid.

Wij zijn er ook stellig van overtuigd dat deze kwestie er zeer veel baat bij zou hebben, als u, die evenzeer door uw geleerdheid als door uw bedrevenheid in spreken en schrijven ver boven de anderen uitsteekt, naar dit strijdperk zou afdalen. Want enkele dagen geleden zijn er opnieuw in onze Duitse taal twee boekjes van Maarten Luther verschenen.^3. Op de titelpagina van een daarvan noemt hij zichzelf Ecclesiastes, prediker. Beide werken sturen wij naar u toe. Daarin heeft Maarten over de kerkelijke sacramenten en de gezagsdragers van de kerk naar onze mening zo smerig, onbehoorlijk, schaamteloos en roekeloos geschreven, dat er nauwelijks iets te schrijven valt dat smeriger, onbehoorlijker, schaamtelozer en roekelozer is.

Welnu, zeer geleerde Erasmus, wend omwille van de liefde voor Christus alle krachten van uw uitmuntende talent voor deze kwestie aan. Richt alle energie van uw spreken en uw schrijven hierop om uiteindelijk zo'n schaamteloos en onbezonnen iemand zo de mond te snoeren, dat hij vervolgens niet zo ongestraft en brutaal in heilige zaken van zijn onbezonnen en heiligschennende verwaandheid misbruik maakt. U zult beslist een daad verrichten die de almachtige God welgevallig is, voor het christendom niet zonder nut, maar eerder gunstig en die u roem bezorgt en voor ons van alle zaken het meest welgevallig is. Daarmee zult u vooral de gemoederen gunstig stemmen van alle mensen die het beste met het christendom voorhebben, en zult u uw naam voor het nageslacht onsterfelijk maken. Het ga u goed, neem onze aansporing ter harte en blijf ons erkentelijk, zoals u doet.

Uit ons kasteel in Dresden, op woensdag de 9e juli van het jaar 1522

Van het origineel zo overgeschreven,

Georg, hertog van Saksen, eigenhandig

2. Vgl. het einde van brief 1275.

3. Von beyder Gestalt des Sacraments zu nehmen vnd ander Newerung (Wittenberg, april 1522) en Wider den falsch genannten geystlichen Stand des Babst vnd der Bischoffen (Wittenberg, juli 1522).