De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 9. Brieven 1252-1355

1288 Van Andrea Alciati
[Châteauneuf, circa 29 mei 1522]

Onze vriend Amerbach is eindelijk bij me gekomen en bracht je brief mee. Hij liet mij daarmee hevig twijfelen over wat mij het grootste genoegen deed. Want zijn komst was mij buitengewoon aangenaam en al wat van jou komt, geniet als iets heiligs de hoogste verering. Zo heeft die man om beide redenen mij bijna een zalig gevoel gegeven. En toch beveel jij hem bij mij aan, alsof hij zonder iemands aanbeveling niet verdiend heeft wat de ene mens de ander kan geven. Maar wellicht hebben jouw buitengewone vriendelijkheid en oprechte genegenheid je hiertoe gebracht, doordat je niet aarzelt zeer bezorgd te zijn om een vriend en je bij wederzijdse genegenheid zelf nooit voldaan bent. O, edelmoedige geest en oprecht hart van een christenmens, dat alle mensen zouden moeten liefhebben, koesteren en met alle eerbetoon tegemoet moeten treden. Men zou het als voorbeeld moeten geven voor een oprechte levenswijze, net zoals oude schilders dat deden met wat zij gewoonlijk een canon^1. noemden. Zij die dat niet kunnen maar jou liever direct aanvallen, begrijpen de zegeningen van onze eeuw waarin jij geboren bent, niet en lijden in hun geest aan een ongeneeslijke kwaal.

1. Het werk van Polycletus; zie Plinius, Naturalis historia xxxiv, 8, 55.

[p. 92]

Het feit dat de aanhangers van Luther jou met hun bij tende pamfletten dreigen te verscheuren, is immers geen reden tot treuren, als diegenen jou afwijzen die zelf door iedereen met meer verstand worden afgewezen. Want zelfs dit draagt bij tot jouw roem. Wellicht hadden zij met die eerste publicatie^2. zeer veel mensen ervan kunnen overtuigen (mij hadden ze volledig overtuigd) dat zij door hun ijver voor de christelijke godsdienst werden gemotiveerd. Maar wat zij daarna hebben gepubliceerd en wat zij op grond hiervan iedere dag ondernemen, staat daar haaks op. Want ik heb gehoord dat zij de grendels van schaamtegevoel en christelijke gelijkmoedigheid hebben weggeschoven en zich op scheldpartijen, beledigingen en een dodelijke haat storten. Soms komt het tot een handgemeen en alles gebeurt op schandelijke wijze tegen de tradities van het evangelie in. Op deze manier behoor je sterk te staan tegenover hen die heel listig, naar ik meen, jou ervan beschuldigen aanhanger van Luther te zijn met de bedoeling dat je, of je dat wilt of niet, in hun kamp terechtkomt. Ik weet niet of er iets gewetenlozer bedacht kan worden dan dit plan. Maar jij moet je met het schild van Hieronymus beschermen en niet toelaten dat van jou wordt gezegd wat hij over Tertullianus vertelde.^3. Zorg ervoor dat je niet wordt aangezet door de vijandige houding en beledigingen van enkele mensen en tot een andere leer overgaat dan waarin je tot nu toe op de meest orthodoxe wijze en met de hoogste lof hebt geleefd.

Het moet een grote troost voor je zijn, dat je van de oude en ook meest heilige kerkvaders niemand kent die met zijn werken zo succesvol was, dat hij met dergelijke ruziemakers niet van doen had. Jouw situatie is heel wat beter dan die van die oude vaders, omdat zij vanwege het grotere aantal geleerden die in die tijd leefden, zo'n grote reputatie niet hadden en daarom als een geschikter doel golden voor hun vijanden en belagers. Maar jij bent als een uniek sieraad van onze tijd boven elke toevallige vijandigheid geplaatst, zodat zij, hoeveel zij ook blaffen, toch aan jouw gezag geen afbreuk doen. Want dergelijke beschuldigingen gelooft niemand. Daarom veel geluk gewenst en ga door met wat je doet - de zaak van de geleerden te steunen.

2. Waarschijnlijk de editie van Luthers Resolutiones disputationum de virtute indulgentiarum en enkele andere werken, door Froben in oktober 1518 uitgegeven.

3. Hieronymus, De viris illustribus 53.