De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 9. Brieven 1252-1355

1265 Van Willibald Pirckheimer
[Neurenberg, begin maart 1522]

Gegroet. Je brief, zeer vooraanstaande Erasmus, heeft mij diep bedroefd gestemd, omdat hij meldde dat je last had van een slechte gezondheid. Voor ons immers is niet alleen Erasmus als hij ziek is, uitgeschakeld, maar lopen ook de humaniora met hem gevaar. Maar men behoort in alles op God te vertrouwen, die over deze zaken in overeenstemming met zijn barmhartigheid zal beschikken. Ik word eveneens door jicht geteisterd, zodat ik bijna steeds gedwongen word buitenshuis paard te rijden. Gezegend is de Heer, die goede en slechte dagen brengt.

Dat spitsvondige sofisten je slecht gezind zijn, daarmee bericht je niets nieuws. Maar het is mij ook niet onbekend dat rechtschapen mensen jou zelfs bij de keizer en de vorsten afschilderen als de veroorzaker van het tumult rond Luther, terwijl je intussen voor zijn aanhangers duidelijk als verdachte geldt. Ik weet hoezeer zij het afkeuren dat jij een vrije wil verkondigt, en als je vrienden het niet verhinderd hadden, had je allang gelezen wat zij tegen je geschreven hebben. Zij bekritiseren in jouw Paraphrasis vooral hoofdstuk 9 aan de Romeinen. Voortdurend roepen zij dat jij daar niet alleen de woorden en de geest van Paulus, maar ook heel duidelijke voorbeelden hebt verdraaid, misleid als je immers bent door de commentaren van bepaalde

[p. 43]

auteurs. Wat hun nog meer dwarszit is dat jij de zaken van Luther durft te bespotten; want ze zeggen dat je op die manier bezig bent.

Er circuleert nu onder jouw naam een brief aan de aartsbisschop van Rochester,^1. die duidelijk Luther en zijn volgelingen aanvalt en die, naar ik vrees, hen als een krijgstrompet tegen jou zal ophitsen. Niet omdat ik bang ben, dat het jou aan een verdediging ontbreekt - wie zou immers kunnen denken dat Erasmus geen schild en zwaard heeft? -, maar omdat ik het betreur en met mij je meest dierbare vrienden het onaangenaam vinden, dat je je de haat van beide kanten op de hals haalt. Want je hebt voor je geleerde en goede studies wel wat anders verdiend dan een slechte reputatie. Daar komt nog bij dat bijna niemand, zelfs als hij van alle schuld vrij is, zo standvastig is, dat hij zonder verontrust te raken zoveel laster kan verdragen, om intussen maar te zwijgen over de onderbreking van zinvolle werkzaamheden en de beschimpingen van verdorven mensen. God beschikt over alles overeenkomstig zijn goedheid; maar als de lotsbeslissingen zo bevelen, ...^2.

1. Zie brief 1263, noot 4.

2. De tekst houdt midden op een bladzijde van de autograaf op.