De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

[p. 354]

1246 Van William Tate
Richmond, 4 december 1521

De heer Desiderius Erasmus van Rotterdam, leraar in de ware filosofie en heilige theologie, wordt hartelijk gegroet door William Tate, de minste onder de doctoren in de rechten

Wat mij ertoe bracht u te schrijven, zeer geleerde heer, was niet alleen de oude vriendschap, die we ooit hier in Engeland sloten en in de Franse stad Orléans voortzetten, maar ook het feit dat u degenen die dagelijks streven naar grotere kennis van de filosofie, namelijk die van Christus, juist de breedste weg en al helemaal het pad wijst.^1. Daarom denk ik dat het voor mij niet makkelijk onder woorden te brengen is, hoeveel voordeel u de strijders in Christus zult brengen. U bent zonder twijfel voorbestemd voor deze gelukkige tijd en ik voel grote vreugde dat ik die tijd mag meemaken. Mijn vreugde zou echter nog groter zijn, als de afstand tussen ons zou toelaten dat ik nu zo af en toe bij mij thuis van uw gezelschap mocht genieten. In gedachten ben ik daar bij u, ook al vindt mijn lichaam het hier vreselijk tussen enkele nijdige keffers die het voortdurend op rechtschapen en geleerde mensen gemunt hebben. Maar terwijl zij anderen treffen met hun woorden, verscheuren zij zichzelf. Vandaar de uitspraak van de wijze: gevoelens van afgunst worden tot slagen voor de lasteraar zelf.^2. Maar houd u vooral goede moed; ze krijgen iets toegeworpen als ze hun bekken opensperren, en hun wordt flink de mond gesnoerd.

U heeft waarschijnlijk al het nieuws gehoord over de zeer machtige en fijnzinnige vorst, onze koning Hendrik, de achtste met die naam, die iedereen achter zich laat in gaven van lichaam en geest, en geheel naar verdienste voor de gehele wereld niet alleen door de kerk van Rome, maar ook omdat hij er recht op heeft is uitgeroepen tot de krachtigste verdediger van het geloof.^3. Hij heeft met zijn eigen pen op een fijnzinnige manier een boekje samengesteld tegen de Lutherse ketterij, die namelijk waarmee hij onbesuisd

1. Misschien een toespeling op een spreekwoordelijk geworden versregel van Ennius, geciteerd door Cicero (De divinatione 1, 132): ‘qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam’ (zij die voor zichzelf het pad niet kennen, wijzen anderen de grote weg; niet in de Adagia).

2. Tate citeert de uitspraak in het Grieks. De bron is niet gevonden.

3. Paus Leo x kende Hendrik viii op 11 oktober 1521 de titel ‘Fidei Defensor’ (Defender of the Faith) toe wegens het hierna genoemde boek dat de koning had geschreven.

[p. 355]

probeert bijna alle sacramenten teniet te doen; een boekje niet zonder opschrift, want het heeft de, om zo te zeggen, allerchristelijkste titel Assertio septem sacramentorum (Verdediging van de zeven sacramenten).^4. Ik heb ervoor gezorgd dat dit boekje u met instemming van Zijne Koninklijke Hoogheid werd toegestuurd. Lees het alstublieft door. Ik denk namelijk dat u zult merken dat het niet alleen door een geleerd en welwillend vorst, maar ook door een groot theoloog is voortgebracht. Daarom, mijn allerdierbaarste Erasmus, laat uw vriend Tate zo snel mogelijk horen wat u van dit goddelijke werk vindt. Ik vraag het u nadrukkelijk en kijk dagelijks uit naar uw oordeel in deze kwestie.

Het ga u goed, sieraad van onze tijd. Uit Richmond^5. nabij Londen, 4 december, in het jaar van onze Heiland 1521

Uw vriend Tate uit York

4. Zie brief 1227, noot 3.

5. In Richmond bevond zich een van de koninklijke paleizen.