De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1227 Aan Richard Pace
Brugge, 23 augustus 1521

Erasmus van Rotterdam groet de zeer illustere Richard Pace, deken van St. Paul's in Londen

Ik hoor niets over mijn papieren met aantekeningen,^1. mijn beste Pace, wat mij meer zorg geeft dan toen op de kust van Dover in één keer al mijn geld verdwenen was.^2. Wie ik dit huidige verlies moet aanrekenen, weet ik niet, in elk geval wil en kan ik het niet op jou schuiven.

Het boek waarin Zijne Koninklijke Hoogheid Luthers opvattingen bestrijdt,^3. zag ik alleen in de handen van Marino,^4. de pauselijke nuntius. Ik kijk er zeer naar uit het te lezen. Want zonder twijfel is het zoals men kan verwachten van die zo begenadigde geest, die enorm veel vermag, waar hij zich ook op richt. Vroeger werd het als een blijk van wonderbaarlijke vroomheid beschouwd en een plaats onder de heiligen waardig, als een vorst met gewapende troepen de vijanden had verjaagd die de christenen in het nauw dreven. Maar Hendrik viii strijdt met vernuft en pen voor de bruid van Christus, waarbij hij voldoende duidelijk maakt wat hij tot stand zal brengen als de situatie gebruik van wapens noodzakelijk maakt. Maar wat hij nu tot stand brengt, is intussen naar mijn idee niet alleen veel moeilijker, maar zal ook roem opleveren die blijvender is en meer bij hem past. Want bij oorlogvoering laat de fortuin vele personen delen in de eer, en vaak eist zij het

1. Vgl. brief 1210.

2. Zie brief 1341a, p. 279.

3. Hendrik viii schreef een werk getiteld Assertio septem sacramentorum adversus Martinum Lutherum (Londen, 1521).

4. Marino Caracciolo.

[p. 309]

grootste deel voor zichzelf op. Aangezien in dit geval de strijd volledig wordt gevoerd met de middelen van de geest, komt al de lof speciaal toe aan alleen Hendrik. Wij allemaal als beoefenaars of liefhebbers van de literatuur zouden zeer ondankbaar zijn, als we niet met eerbied en lofprijzingen zo'n talent begroeten, dat op unieke wijze onze studie aanzien geeft en haar tot aanbeveling strekt. Verder heb ik er alle vertrouwen in dat deze prachtige en beslist zeldzame manier van handelen vele vorsten zal aanzetten tot wedijver. Zullen priesters, monniken, bisschoppen zich voortaan niet schamen voor hun onkunde op het gebied van de theologie, wanneer ze zien dat een zo machtige koning, die nog jong is, die zoveel aan zijn hoofd heeft, zo'n kennis van de gewijde literatuur heeft verworven, dat hij boeken uitgeeft waarin hij opkomt voor de bedreigde christelijke godsdienst? Ik twijfel er niet aan dat hij hierin heel wat beter geslaagd is dan sommigen die eerder in deze renbaan hun krachten beproefd hebben.

Maar hierover zal ik met grotere stelligheid schrijven zodra ik het boek verslonden heb; ik kijk er werkelijk buitengewoon naar uit het te lezen. Want de eerwaarde heer van York^5. beloofde het mij ter beschikking te stellen. Ik vond het vreselijk jammer dat je je niet onder het gevolg hier bevond. Ik zou het minder erg gevonden hebben, als je me in elk geval met een brief was komen opzoeken. Vergeet niet, mijn beste Pace, wiens opvolger je bent^6. en wat je me beloofde. Want ik verwacht dat je gaat zorgen dat ik Colet niet al te erg mis. Je doet zelfs iets groters verwachten. Je zou ruimschoots mijn beden verhoren en jouw beloften inlossen als ik met jouw hulp de schrijfsels terug kon krijgen die ik je in Ferrara in bewaring heb gegeven. Het ga je goed, zeer geachte vriend.

Brugge, 23 augustus 1521

Marcus Laurinus, deken van St.-Donaas, mijn gastheer, die je zeer genegen is, vroeg of ik je namens hem hartelijk wilde groeten

5. Thomas Wolsey.

6. Pace volgde John Colet op als deken van St. Paul's.