De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

[p. 289]

1221 Aan Daniël Tayspil
Anderlecht, 5 juli 1521

Erasmus van Rotterdam groet de eerwaarde heer Daniël Tayspil, bisschop van Jbeil, suffragaanbisschop van de eerwaarde heer bisschop van Terwaan

Eerwaarde vader, zodra mij in Brussel uw brief werd overhandigd, liet ik Gilles de Busleyden komen voor een gesprek, iemand die de literatuur een warm hart toedraagt, zelfs zozeer dat hij zichzelf benadeelt. Hij was verrukt dat u zoveel welgemeende aandacht wilde schenken aan de hogere studie en de glorie van de naam Busleyden. Hij las uw brief aan mij en die van Agathius^1. aan u. Hij kreeg een goede indruk van de man en wilde dat hij zou komen, vooral omdat hij ook om zijn integriteit wordt aanbevolen, en wel door u, iemand die aanbeveling verdient om alle mogelijke deugden. Daarom wil ik dat het bericht dat hem over de stand van zaken wordt gestuurd, precies de werkelijke situatie weergeeft.

De universiteit van Leuven doet tegenwoordig wat betreft het aantal mensen dat er rondloopt voor geen enkele andere universiteit onder, behalve die van Parijs. Het zijn er ongeveer drieduizend en dagelijks komen er meer bij. Het Collegium huisvest heel weinig mensen, één voorzitter,^2. aan wie de zorg voor de dagelijkse gang van zaken is opgedragen, drie hoogleraren^3. en ik geloof twaalf jongelui, en wel kosteloos. Behalve aan deze kleine groep biedt het gebouw plaats aan mensen die op eigen kosten bij de voorzitter en de hoogleraren verblijven. Het auditorium is, zoals bij deze universiteit te verwachten is, meestal behoorlijk vol, met soms wel driehonderd personen. Ons klimaat hier zal hem goed bevallen en de vriendelijkheid van de mensen zal hem niet onwelgevallig zijn. Het Collegium heeft een fraaie ligging en het is een zeer smaakvol gebouw. Het salaris is in verhouding tot de inkomsten behoorlijk ruim, maar eerlijk gezegd voor een hoogleraar te krap, maar kan met het oog op de persoon of zijn inzet enigszins verhoogd worden als de executeurs-testamentair daartoe besluiten. Ook staat het hem vrij buiten het rooster om naar keuze colleges Grieks of Hebreeuws te geven. Hij zal te maken krijgen met voortreffelijke en uiterst betrouwbare mensen. Bovendien is er goede hoop dat over niet al te lange tijd het Collegium door de vrijgevigheid van vorsten een gunstige ontwikkeling zal doormaken, vooral als

1. Waarschijnlijk gaat het om de hebraïst Agazio Guidacerio, die blijkbaar interesse had getoond voor een hoogleraarsplaats bij het Collegium Trilingue.

2. Jan Stercke.

3. Conradus Goclenius (Latijn) en Rutgerus Rescius (Grieks). Voor het Hebreeuws was Jan van Campen aangetrokken, die later in 1521 met zijn colleges zou beginnen.

[p. 290]

u en mensen zoals u hun instemming betuigen. De hele onderneming ademt een vrome geest en zal ooit een belangrijk sieraad zijn voor deze universiteit en een parel aan de kroon van keizer Karel. De eer komt allereerst toe aan de zeer illustere heer Jérôme de Busleyden, die alles wat hij bezat aan deze zaak wijdde, waarbij hij zelfs zijn broers hun erfdeel ontnam. Maar hij zal hun niet de eer ontnemen die zij verdienen, omdat ze met extra middelen dit prachtige plan steunden. Het zal het nageslacht onmogelijk kunnen ontgaan wat met drietalige welbespraaktheid zal worden bezongen. Geen gering deel van de roem zal toevallen aan hen die als eersten een begin hebben gemaakt met het onderwijs hier, dat in de toekomst grote bekendheid zal genieten. Voor het geval hij ongevoelig is voor aardse roem: het getuigt in elk geval van vroomheid te streven naar aanzien bij Christus. Laat dan je vriend Agathius op jouw aanraden spoedig hier komen, en dat het lot hem gunstig gezind mag zijn.^4.

Het valse gerucht dat Luther vanuit een hinderlaag is overvallen en gedood, was ook hier doorgedrongen.^5. Op alle mogelijke manieren heeft men in Worms geprobeerd, nu eens met dreigementen, dan weer met vriendelijke woorden, te bereiken dat hij zijn boeken, die hij allemaal erkent als de zijne, zou onderwerpen aan het keizerlijk gezag. Toen het niet lukte dit voor elkaar te krijgen, is hij door een afgezant van de keizer met een vrijgeleide weer naar Wittenberg gebracht, waartoe hem twintig dagen waren gegeven. Kort daarop zijn, overeenkomstig het edict van de keizer, die woedend is op Luther - daartoe aangezet door anderen of uit een werkelijk zeer intense behoefte om te ijveren voor het christelijk geloof -, zijn boeken in Worms verbrand.^6. Ook in Leuven is het huiveringwekkende edict gedrukt^7. dat bestraffing mogelijk maakt van hen die niet gehoorzamen aan de wil van de keizer. Het ga je goed.

Uit Anderlecht, 5 juli 1521

4. Erasmus gebruikt de woorden agathêi tychêi, spelend met de naam Agathius.

5. Frederik de Wijze had Luther op 4 mei 1521 naar de Wartburg laten brengen.

6. Op 29 mei 1521, drie dagen na de uitvaardiging van het Edict van Worms.

7. Door Dirk Martens.