De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1220 Aan Thomas More
Anderlecht, [juni-juli 1521]

Erasmus van Rotterdam groet de zeer illustere Sir Thomas More, schatbewaarder van de zeer doorluchtige koning van Engeland

Ik vind het een heel goede en lovenswaardige karaktertrek van je, zeer illustere More, dat je geen enkele soort rijkdom met meer vreugde begroet dan trouwe en oprechte vrienden, en dat je meent dat hierin het voornaamste genoegen tijdens dit leven is gelegen. Anderen waken er vooral voor dat ze niet met valse edelstenen bedrogen worden; jij veracht dergelijk bezit en vindt jezelf meer dan rijk als je eigendommen uitgebreid zijn met een waarachtig vriend. En niemand houdt zoveel van dobbelen, schaken, jagen of muziek, als jij van een ongedwongen gesprek met een geleerde en oprechte vriend.

Van dat soort rijkdom ben je al zeer ruim voorzien, maar omdat ik weet dat een hebzuchtig mens nooit genoeg heeft, en omdat ik en jij er al vaak succes mee hadden, zal ik je er toch nog een aanreiken, die je in zijn geheel, geheel met je gehele hart kunt liefhebben. Het is Conradus Goclenius, van Westfaalse afkomst. Dat volk wordt gewoonlijk als vrij onbeschaafd beschouwd, maar heeft ons heel wat mensen geschonken met uitnemend talent en onalledaagse geleerdheid. Er is geen ander soort mensen dat beter bestand is tegen hard werken; ze staan vooral bekend om hun trouw en eerlijkheid, om eenvoudige wijsheid en wijze eenvoud. Zoals je weet, is nog niet zo lang geleden in Leuven het Collegium Trilingue opgericht. Daar geeft hij openbare colleges over de Latijnse literatuur, waarvoor hij veel lof oogst en waar de gehele universiteit de vruchten van plukt. Hij gedraagt zich daarbij zo integer en correct, dat hij de literatuur waarover zijn colleges gaan, zelfs geliefd maakt bij hen die haar eerder afwezen. Hij heeft een scherp verstand, waar hij met succes blijk van heeft gegeven, zelfs als het gaat om de gebruikelijke vakken op de universiteiten. Hij heeft gevoel voor humor,

[p. 288]

Attische humor^1. wel te verstaan, en kan zelfs met jou wedijveren in geestige anekdoten. Als dichter bezit hij een eigen charme, altijd helder, altijd welluidend en lieflijk. Geen onderwerp zo taai, of het verliest zijn weerbarstigheid als hij het behandelt. In proza is hij zozeer zichzelf, of liever, is hij zozeer zichzelf ongelijk, dat je, als je een prozatekst van hem leest, het idee hebt dat hij volstrekt niets op heeft met poëzie.

Hij lijkt absoluut geboren voor vriendschap: als je eenmaal vriendschap met hem hebt gesloten, hoef je niet bang te zijn dat die door enig toeval verbroken wordt. Dat gebeurt bij mensen die van nature trouweloos zijn of hun emoties niet in bedwang hebben; aangezien dat soort mensen de gewoonte heeft zich los te maken zodra er gelegenheid is, en, zonder zich te bekommeren om de regels van de vriendschap, toe te geven aan hun neiging. Hij is niet iemand die haakt naar roem, of iemand die beslist een belediging wil wreken, of iemand die uitermate begerig is naar enig genoegen. Wat jaloezie is, daarvan heeft hij zelfs in een droom nooit enig idee gehad, zo groot is zijn welwillendheid tegenover anderen. Wat de dagelijkse omgang betreft, er bestaat geen inschikkelijker wezen dan hij of met een grotere afkeer van lichtgeraaktheid. Verder bestaat er geen wezen met een grotere aversie tegen winzucht, ook al is zijn vermogen tot nu toe bescheiden en voorziet het alleen vrij aardig in zijn levensonderhoud en in benodigdheden voor de studie. Als onze vorsten, zowel wereldlijke als kerkelijke, hadden geleerd uitnemend talent eer te bewijzen, zoals in Italië het geval is, zou onze vriend Goclenius een en al goud zijn.

Maar toch beginnen ze te ontwaken. Er is immers bijna niemand meer onder de aanzienlijken die zijn kinderen niet een zorgvuldige opleiding in de literatuur laat volgen, ook al is er onder de vooraanstaande personen aan het hof niemand die wat van boeken weet, behalve Joris van Halewijn; hem heeft zijn literaire belangstelling tot nu toe niets opgeleverd behalve vijandigheid, hoewel hij er binnenkort, als ik me niet vergis, veel eer mee zal inleggen. Nu hoop ik dat jullie beiden mij, zodra je Goclenius nader hebt leren kennen, dank zullen betuigen. Dat gebeurde laatst ook bij Frans van Cranevelt,^2. die zozeer jouw gehele persoon beheerst, dat ik bijna jaloers op hem ben. Het ga je goed. Anderlecht, [1520]

1. D.w.z. humor van de beste soort; zie Adagia 157.

2. Zie brief 1145.