De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

[p. 234]

1205 Aan William Warham
Antwerpen, 24 mei 1521

Erasmus groet William, de eerwaarde aartsbisschop van Canterbury, primaat van geheel Engeland

Zacharias^1. van Friesland schreef mij uitgebreid over uw gezindheid jegens mij. Ooit was hij mijn dienaar en leerling, nu is hij beschermeling van Uwe Hoogheid, een eerlijke en trouwe jongeman, die het beslist waard is dat uw goedheid hem helpt om verder te komen. Ik heb eindelijk de Italiaan het geld ontwrongen,^2. niet zonder de nodige moeite en kosten. Hij wilde geen goud geven, maar stuivers, en hij gaf ze met tegenzin, terwijl het ook nog grotendeels afgekeurde munten waren. Hij haalde een tiende van het bedrag af, voor honderd hier gebruikte florijnen gaf hij er negentig, voor vijftig vijfenveertig. Zo werden mij vijftien florijnen afhandig gemaakt. Hij is geen handelaar, maar een koppelaar: geen misdadiger slag mensen dan dat! Hij lijdt nu zelf aan de Franse pokken en is onder behandeling van een slechte arts, niet zonder gevaar voor zijn leven. Zijn waarnemer heeft dezelfde ziekte, zowel geestelijk als lichamelijk. Ik had met smerige schurftigheid te maken. Toch heb ik met hulp van vrienden een deel van het geld los weten te krijgen. U zult in uw wijsheid voortaan goed overwegen aan wie u het geld toevertrouwt; want dit keer was het niet in goede handen.

Die eerste warme dagen bezorgden me fikse koorts, maar slechts eenmalig. Er is nu geen tijd om ziek in bed te liggen of met artsen in de weer te zijn; zozeer word ik in beslag genomen door werkzaamheden die geen uitstel dulden. Het keizerlijk hof betaalde het eerste deel van het jaargeld^3. over de afgelopen zes maanden. Dat is een goed teken; het is immers een enorm gunstbewijs wanneer ze daar iets geven behalve mooie woorden. Het ontbreekt aan het hof niet aan beschermers, maar het is beter dat ik doe wat ik doe. Ook wordt mijn gezondheid van dag tot dag zwakker, ook al vermindert mijn geestkracht niet.

Luther brengt geweldige onrust teweeg; ik voorzie dat hier geen eind aan komt, tenzij Christus onze onbezonnenheid een andere wending geeft, zoals de uil voor een goede afloop placht te zorgen als de Atheners dwaze plannen hadden opgevat.^4. Ik zou willen dat Luther over bepaalde dingen had gezwegen, of er op een andere manier over had geschreven. Zoals het er nu

1. Zacharias Deiotarus.

2. Misschien Benedetto de' Fornari of Raffaele Maruffo, bankiers afkomstig uit Genua. Naar alle waarschijnlijkheid gaat het hier om het jaargeld dat voortvloeide uit de prebende die Warham Erasmus had geschonken in 1512.

3. Als raadsheer ontving Erasmus een jaargeld.

4. Zie Adagia 744; vgl. brief 1228.

[p. 235]

voorstaat, ben ik bang dat we Scylla vermijden om terecht te komen bij een veel gevaarlijker Charybdis. Als die lieden die omwille van hun vraatzucht en machtswellust alles durven, slagen in hun opzet, rest mij niets anders dan voor Christus een grafschrift te maken, omdat hij nooit meer zal herleven. Het is gedaan met het vonkje van evangelische naastenliefde, gedaan met de kleine ster van evangelisch licht, gedaan met de bronader van de hemelse leer: zo ongegeneerd vleien zij vorsten en hen van wie zij voordeel verwachten, iets waaronder de christelijke waarheid zwaar te lijden heeft. Ikzelf probeer de hele zaak op zo'n manier in goede banen te leiden, dat ik de literatuur en Christus' glorie niet geheel en al verwaarloos, en me evenmin inlaat met conflicten. Een lichtpunt is de rechtvaardigheid van onze paus Leo, waardoor er enige hoop is dat hij de glorie van Christus belangrijker vindt dan die van hemzelf, of liever dat hij begrijpt dat hij pas dan een paus met een glorierijke naam zal zijn als hij alles aanwendt tot de glorie van deze ene.

Dat u zich zo bezorgd toont en bang bent dat mij iets ontbreekt, daarin herken ik uw werkelijk vaderlijke genegenheid voor mij. Maar iemand die geleerd heeft met weinig tevreden te zijn, zal niet gauw gebrek lijden. Overigens voel ik me nu een soort satraap, die twee paarden onderhoudt die met meer zorg worden omringd dan hun meester zelf, en twee dienaren^5. die meer op luxe zijn gesteld dan hun meester. Wat betreft de prebende die u in uw goedheid belooft, ik ben bang dat het van de harpijen niet mag. Er zijn daar bij u zoveel gieren die maanden van te voren voelen dat er aas gaat komen. Ik zou willen dat zich een gelegenheid voordeed dat ik Uwe Hoogheid nog een keer kon zien en spreken; en misschien zal die zich nog wel eens voordoen. Ik sla een langer leven niet af, als Christus het toestaat, maar het is niet iets waar ik intens naar verlang. Ik zou willen dat ik zoveel tijd van leven kreeg dat ik het nageslacht een bewijs van mijn dankbaarheid jegens u kan geven en de mensen nog enthousiaster kan maken voor de zuivere filosofie van Christus. Ik denk dat ik met die houding Jezus, onze vorst, welgevalliger zal zijn dan wanneer ik drie keer op blote knieën over de drempel van de St.-Pieter kruip. Het ga Uwe Eerwaardigheid goed, bij wie ik ten zeerste aanbevolen wil zijn.

Antwerpen, 24 mei 1521

5. Johannes Hovius en Lieven Algoet.