De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1199 Aan Luigi Marliano
Antwerpen, 15 april 1521

Erasmus van Rotterdam groet de eerwaarde vader Luigi Marliano, bisschop van Tui, raadsheer van keizer Karel^1.

Ik zou de ondankbaarste zijn van alle mensen waar ook ter wereld, zeer geeerde bisschop, als ik me niet bewust was van uw gezindheid jegens mij en uw interesse in mij. Verder zou ik wel dwaas zijn als ik niet graag uw adviezen volgde, terwijl er geen ander is wiens adviezen met meer graagte en meer resultaat door de keizer zelf worden gevolgd. Ik moet de huidige catastrofe wel toeschrijven aan het noodlot; ik zie ook geen enkele remedie, tenzij er een deus ex machina verschijnt, die een einde maakt aan de tragedie. Berichten over Aleandro's houding tegenover mij ontving ik van te veel en te serieuze mensen om volstrekt ongeloofwaardig te kunnen zijn. En toch spreekt zijn geleerdheid, spreekt onze oude vriendschapsband het tegen; ook neem ik over het algemeen niet gauw iets aan wat de band van de Gratiën losmaakt.^2. Ik ben blij dat u evenals ik ontevreden bent over die lieden

1. Deze brief is het antwoord op nr. 1198.

2. Naar Horatius, Oden 3, 21, 22.

[p. 217]

die Luther bestrijden met zulke domme redeneringen, dat ze hun eigen zaak schaden en zichzelf belachelijk maken; ze houden onvoldoende de waardigheid van de paus in het oog en kwetsen vele onschuldige mensen en, wat het allerergste is, ze brengen de massa ertoe partijen te vormen. U zou mij werkelijk nog meer bijvallen, als u met eigen ogen zou zien en met eigen oren zou horen wat zij dagelijks voor dwaze plannen uitbroeden.

Uw redevoeringen wil ik heel graag lezen; ik heb al het oordeel van Cuthbert Tunstall daarover vernomen. Ik twijfel niet of u laat daarin zien wat in uw pennenvruchten gebruikelijk is, namelijk uitnemende geleerdheid verbonden met even uitnemende wijsheid.

Uit brieven van vrienden maak ik op dat degene die mij met zijn brief waarschuwde dat er in uw omgeving verdenking was gerezen,^3. zich meer zorgen over mij maakte dan nodig was. Ze schrijven immers dat er volstrekt geen sprake was van verdenking, behalve naar aanleiding van een redevoering met op de titelpagina de vermelding: ‘van Didymus Faventinus’; de elegante stijl en de hier en daar rondgestrooide humor waren er de schuld van dat sommigen het tot mijn werk rekenden, maar dat was slechts een vluchtig vermoeden. De redevoering werd me later toegestuurd. Ik barstte terstond in lachen uit om de achterdocht van de mensen, omdat de tekst aan het eind ook de ware naam van de auteur prijsgeeft, maar dan in het Grieks.^4. Zelfs als die er niet bij stond, was de auteur me geenszins ontgaan.

Iemand wees me erop dat er in Keulen een Advies^5. was verschenen van iemand die meende dat de zaak zo geregeld moest worden dat de paus lof zou oogsten om zijn mildheid, Luther om zijn volgzaamheid; en dat het niet ontbrak aan mensen die dachten dat het van mij afkomstig was. Inderdaad heeft men het mij laten zien toen de keizer in Keulen was, maar in handschrift en bovendien toen nog niet de boeken verschenen waren waardoor zeer velen van Luther vervreemd zouden raken; verder zei men dat het van iemand van de dominicaner orde was. En, om eerlijk te zijn, het stond me toen wel aan. Maar als de vorsten liever kiezen voor een strenge aanpak om een eind aan de kwestie te maken, bid ik dat het gelukkigst uitvalt wat hun

3. Zie brief 1195, noot 1.

4. Adversus Thomam Placentinum pro Martino Luthero theologo oratio, geschreven door Philippus Melanchthon en gedrukt in 1521 te Wittenberg.

5. Het Consilium cuiusdam ex animo cupientis esse consultum et Romani pontificis dignitati et christianae tranquillitati (zie inleiding bij brief 1149). Erasmus beschouwde de dominicaan Johannes Faber als de auteur ervan, maar hijzelf zal via de gesprekken met Faber op zijn minst aan de inhoud hebben bijgedragen.

[p. 218]

het beste lijkt - ik bedoel het beste voor het christendom, niet het meest tot voordeel van bepaalde mensen, die zich bekommeren om zaken die van deze wereld zijn. Het ga u goed, onvergelijkelijke beschermheer. Antwerpen, 15 april 1521