De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1194 Aan de lezer
[Leuven, 1521]

Deze brief is de voorrede bij de eerste uitgave van De contemptu mundi epistola, een jeugdwerk van Erasmus, in 1521 verschenen bij Dirk Martens te Leuven. Het werk behelst een lofprijzing van het kloosterleven.

[p. 185]

Erasmus van Rotterdam groet de welwillende lezer zeer hartelijk

Ik heb vaak geklaagd, beste lezer, over de last die mij wordt bezorgd door overijverige vrienden, die bij mijn leven en ondanks mijn protest alle willekeurige onbenulligheden publiceren die ik als jongen zonder serieuze bedoeling schreef als stijloefening, volstrekt niet met het idee dat ze door mensen gelezen zouden worden. Wat de situatie voor mij nog ongelukkiger maakt, is dat ze nu in deze vruchtbare eeuw verschijnen; ze zouden minder met grijnzende blikken zijn bekeken als ze meteen uitgegeven waren toen ze geschreven waren. Nu denken de lezers dat ik als oud man iets publiceer wat ik zelfs op jonge leeftijd niet met dat doel heb geschreven; en dat zijn lezers van deze generatie, die zo rijk is aan mensen met een fijne neus.

Een hele tijd geleden heb ik, amper twintig jaar oud, op schaamteloos aandringen van een zekere Theodoricus (die nog altijd onder de levenden is), een brief geschreven waarmee hij zijn neef Jodocus wilde overhalen deelgenoot te worden van zijn levenswijze.^1. Deze brief is vaak gekopieerd en alom verbreid met mijn naam erbij, terwijl ik helemaal geen neef heb die Jodocus heet. Ik heb hem niet volgens mijn eigen ideeën geschreven en er, zoals de tekst zelf duidelijk laat zien, weinig zorg aan besteed: ik speelde voor de vuist weg met de gebruikelijke bewijsmiddelen, want ik was toen niet uitgerust met enige kennis van de auteurs. Maar de drukkers dreigden openlijk tot een uitgave over te gaan als ik het zelf niet deed. Ik heb de tekst opnieuw gelezen en na aanpassing van een paar woorden toegestaan dat hij naar de drukkerij ging. Zo zal het misschien ooit gebeuren dat ze ophouden^2. te dwepen met de bedenksels uit mijn kindertijd.

Het ga je goed, beste lezer; en als je dit leest, wees een toegeeflijke lezer en lees het als iets wat niet volgens mijn eigen ideeën geschreven is.

1. Dat een zekere Theodoricus Erasmus om een pleidooi voor het kloosterleven zou hebben gevraagd, is een fictieve voorstelling van zaken blijkens een handschrift met een oudere versie van De contemptu mundi.

2. Allen volgt de lezing ‘desinam’ uit de druk van Martens. De vertaling is gebaseerd op de variant ‘desinant’ uit de Bazelse Omnia opera uit 1540.