De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1186 Aan Nicolaas Everaerts
Leuven, 25 februari 1521

Gegroet, hoogverheven heer. Met wat een haatgevoelens belast Luther zowel de schone letteren als de christelijke zaak! Hij spant iedereen zoveel mogelijk voor zijn karretje. Niemand beweerde dat de kerk niet onder de dwingelandij van bepaalde personen gebukt ging en veel mensen lieten hun gedachten al gaan over een remedie. Nu is hij te voorschijn gekomen en heeft hij de zaak op zo'n manier aangepakt dat hij het juk nog ondraaglijker voor ons heeft gemaakt en dat er niemand is die het zelfs maar voor zijn heilzame beweringen durft op te nemen. Zes maanden geleden heb ik hem gemaand de haat niet aan te wakkeren.^1. Zijn De captivitate Babylonica^2. heeft veel mensen van hem vervreemd en hij smeedt van dag tot dag wildere plannen. Ik zie niet in wat hij hiermee hoopt te bereiken, behalve misschien als hij zich op de Bohemen verlaat. Ik vrees dat we de Scylla van Luther op zo'n manier ontwijken dat we in de Charybdis vallen.^3. Uit belustheid op wraak aanvaarden sommigen nu het juk en de strakke teugels van pauselijke bullen, die zij later misschien vergeefs willen afschudden, zoals het paard uit de fa-

1. Zie brief 1127A.

2. De captivitate Babylonica ecclesiae (‘Over de Babylonische gevangenschap van de kerk’; Wittenberg, 1520).

3. Vgl. Adagia 404.

[p. 173]

bels.^4. En Luther is als de bok in een kuil beland, zonder te weten hoe hij eruit moet komen.^5.

Er komen twee lieden naar u toe om de boeken van Luther te verbranden: Nicolaas van Egmond, een man van een stompzinnige stijfhoofdigheid die wonder wat van zichzelf denkt, en Vincent,^6. een predikheer van wie men zegt dat hij te Dordrecht niet erg welkom was, een man van een aangeboren onnozelheid, zonder oordeelsvermogen en zelfs voor iemand uit zijn kringen onderontwikkeld, maar een brutale praatjesmaker. Niemand heeft zich mondeling of schriftelijk tegen Luther gekeerd zonder Luther door onwetendheid of dwaasheid in de kaart te spelen. Silvester,^7. Augustin,^8. Tedeschi en Eck hebben hun tegenstander een dienst bewezen. Maar Luther valt in zijn eigen zwaard. Dat moeten we volgens mij maar aan het lot overlaten. De Duitsers publiceren werkelijk alles en zijn zo dom de mensen te verraden die hen zouden kunnen helpen. Ik had nooit gedacht dat zij zo weinig verstand hebben.

Het ga u goed, mijn hooggeachte beschermheer.

Leuven, daags na Sint-Matthias, 1521

Erasmus

Aan de voortreffelijke heer Nicolaas Everaerts, edelhoogachtbare president van het Hof van Holland

4. Zie Phaedrus, Fabulae iv, 4.

5. Zie Phaedrus, Fabulae iv, 9.

6. Vincentius Theoderici.

7. Silvester Prierias.

8. Augustin Alveldt.