De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

[p. 139]

1170 Aan Leonardus Priccardus
Leuven [of Bazel, 1520-ca. 1523]

Erasmus van Rotterdam groet Leonardus Priccardus, kanunnik te Aken

Zeer geleerde Priccardus, zoals Aristophanes het fraai uitdrukte: ‘Tegen laster is geen kruid gewassen’.^1. Tegen het gif van de adder hebben ze toverspreuken bedacht, tegen slangenbeten en de beet van een dolle hond hebben de artsen middelen voorgeschreven, maar tegen de beten van kwaadsprekers bestaat geen enkel middel. Ik verneem dat een bepaalde theoloog bij u een oude zweer weer heeft opengekrabd, erger nog, van een gesloten litteken een ernstige wond heeft gemaakt. Hij beweert dat ik er de oorzaak van ben dat aan de universiteiten om uw kanunniken wordt gelachen, vanwege een brief aan Beatus Rhenanus.^2. In de eerste plaats kwam wat mijn bedoeling betreft, niets ooit minder bij me op dan dergelijke mannen aan wie ik zeer veel heb te danken, met wat ik schreef ook maar enigszins in een kwaad daglicht te stellen. Integendeel, als ik op enige wijze hun aanzien kan bevorderen of hun van nut kan zijn, zal ik daartoe graag bereid zijn. Want, wat ter wereld zou er nu grover zijn dan dat ik hun overgrote vriendelijkheid zou hebben willen vergelden met een affront?

Dit wilde ik u in de eerste plaats aangaande mijn bedoeling verzekeren. Wat is er verder, als je naar de zaak zelf kijkt, in 's hemelsnaam dat aan hun waardigheid afbreuk afdoet? Soms dat de maaltijd tot diep in de nacht heeft voortgeduurd? Natuurlijk, we waren laat aan tafel gegaan; dit was nu juist een kwestie van beleefdheid, dat ze, door ter ere van mij wat gasten uit te nodigen, het diner wat hebben laten uitlopen. Want een drinkgelag is het daar absoluut niet geworden en iedereen was minder aangeschoten dan ikzelf. Dat de deken^3. mij tegen mijn zin daarheen meetroonde? Daarmee verwijt ik hem toch alleen maar zijn opmerkelijke vriendelijkheid. Op dezelfde manier dwongen twee van zijn leerlingen Jezus om bij hen zijn intrek te nemen.^4.

Ik verwijt aan de vice-provoost^5. toch alleen maar dat er uitsluitend aal op tafel kwam en in de wind gedroogde vis, omdat een storm de vissers verhin-

1. Aristophanes, Plutus 885.

2. Zie brief 867, waarin Erasmus zijn terugreis van Bazel naar Leuven in september 1518 beschrijft en verslag doet van zijn bezoek aan de kanunniken te Aken (p. 106-107).

3. Misschien Johann Schoenraid.

4. Lucas 24:29.

5. Werner Huyn van Amstenrade.

[p. 140]

derde uit vissen te gaan. Alsof hetzelfde te Rome niet van tijd tot tijd bij de meest belangrijke kardinalen voorkomt. En ik vind toch deze gedroogde vis uit mezelf al heerlijk. Voorts, dat moten daarvan onvoldoende gaar waren, kwam vermoedelijk omdat er meer gasten op afgekomen waren dan waarop hij had gerekend. Ik vond in ieder geval die vice-provoost een jongeman van een uitzonderlijke vriendelijkheid en bepaald een matig drinker. Kortom, ik heb bijna nooit eerder een gezelschap getroffen dat mij meer bevallen zou hebben, als mijn gezondheid mij maar niet in de steek had gelaten. Hoe kan men nu vinden dat ik dat gezelschap belachelijk maak omdat ik gewag maak van ‘tafelen’ bij toerbeurt? Hoe kan men een spottende toon ontdekken in mijn vermelding van ‘etentjes bij toerbeurt’?^6. Alsof dat bij het gros van de kanunniken om tal van goede redenen geen prijzenswaardig gebruik is, om met die bij toerbeurt overal gehouden maaltijden vriendenkringen te vormen, hetzij om de omgang met leken te vermijden en zodoende te voorkomen dat het respect lijdt onder de vertrouwelijke omgang, hetzij om de kosten te drukken, die waar meer gasten bijeen komen, lager zijn. En in één moeite door word je bij de maaltijden nog iets wijzer, er wordt een probleem behandeld en soms worden ook misvattingen gecorrigeerd. Vandaar dat Plato,^7. de filosoof met de strengste maatstaven, aan zulke kleinere drinkgelagen zijn zegen geeft en zelfs ook de aansporingen om, zoals bij de Grieken gebruik is, wat meer te drinken niet veroordeelt, mits ‘de in alles te betrachten maat’^8. niet overschreden wordt.

Daarom vraag ik u, waarde Leonardus, dat u door de juiste versie te geven, rechtzet wat die kwaadspreker door het onjuist te vertellen heeft verdraaid. Zegt u namens mij alstublieft aan mijn vrienden alles toe wat men van een niet vergeetachtig en dankbaar man mag verwachten. Als zij mij niet op mijn woord vertrouwen, moeten zij de proef maar op de som nemen. Ik zal me nergens aan onttrekken, wat voor een geweldige opgave het ook mag zijn. Doe mijn groeten aan Vlatten en alle anderen. Leuven, [1517]

6. Zie brief 897.

7. Plato, Leges 1, 639d-641d.

8. De tekst heeft Gr. pantôn metron ariston, vgl. Diogenes Laertius, Vitae philosophorum 1, 94.