De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1159 Aan Riccardo Sbruglio
Keulen, 13 november 1520

Erasmus groet zijn vriend Riccardo Sbruglio

Een mens kan gemakkelijk als weinig attent overkomen, als hij boos wordt op iemand die hem zelfs buitensporig graag mag. Daarom, zeer geleerde Sbruglio, moet ik uw gedichten wel vergiffenis schenken, die uiterst elegant, maar al te welwillend, onwaarheden over mij vertellen. Maar ik twijfel er niet aan dat de vriendelijkheid van deze gedichten overeenstemt met de vriendelijkheid van uw gemoed. Met uw dichterlijk talent, even oprecht als geslaagd en weldadig, heb ik voor het eerst kennis gemaakt in een gedicht, door u uit de losse pols en spelenderwijs gemaakt, dat u in Leuven had achtergelaten.^1. In de geest kenden wij elkaar dus al, ofschoon we elkaar niet van gezicht kenden. Maar door de vertrouwelijke omgang die ik in Keulen met u kreeg, heb ik van u nog een veel hogere dunk gekregen en dat terwijl zo'n omgang bijna altijd aan je indruk enigszins afbreuk doet.

1. Misschien het Carmen in quosdam theologastros Lovanienses sycophantas extemporale, opgenomen in Flores sive elegantiae ex diversis libris Hochstrati... per Nicolaum Quadum Saxonem [Nicolaas van Broeckhoven] collectae (z. pl., z.j.), ook in een druk zonder plaats of jaar van Erasmus' Apologia de In principio erat sermo.

[p. 96]

Maar, let op, mijn beste Sbruglio, blijf houden van uw vriend Erasmus, zo buitensporig als u maar wilt, op voorwaarde wél dat u daarmee wat kariger te koop loopt. U kent toch dat oude spreekwoord van de rechtsgeleerden: ‘Niet alles, niet overal en ook niet van iedereen’.^2. Zo aangenaam als het is dat je wordt geprezen door een voortreffelijk heer, zo weinig nut heeft het aan werkelijk iedereen luid te verkondigen wat uw genegenheid voor mij u ingeeft, om het er maar niet over te hebben dat bepaalde dingen mij niet toekomen. Van iemand die mij ontzegt wat er wel is, heb ik minder last dan van iemand die mij bedenkt met iets waarover ik niet beschik. Maar u, zo vaak als u, door de horzel van uw genegenheid gestoken, luidkeels tekeergaat en met ieder beschikbaar wapen tegen hen vecht die Erasmus minder hoog aanslaan dan uw genegenheid voor mij zou wensen, wat bereikt u nu anders dan dat u hen prikkelt om nog ongunstiger over mij gaan spreken en mij met hun antipathie opknapt, die dan misschien voor een niet onbelangrijk deel ook haar weerslag op u heeft? Zoals ik echter al lang aan afbrekende kritiek ben gewend, zolang heb ik ook al genoeg van complimenten en eerbewijzen. Terwijl ik er eerlijk voor uitkom dat ik niets weet, doe ik wat ik kan. Al bereik ik niet wat ik nastreef, toch wordt gewoonlijk bij eervolle en moeilijke zaken in ieder geval de poging geprezen. Als ik ergens uitglijd, troost ik me met: ik ben een mens en dat gebrek heb ik met iedereen gemeen. Als iemand mij voorbijstreeft, wens ik de wetenschap die in het belang van het algemeen is, daarmee geluk. Ik voel me niet tekortgedaan indien, aangezien ikzelf velen ben voorbijgestreefd, iemand opduikt die op zijn beurt mij voorbijloopt. Als ik beweer dat ik alles weet, word ik daarom geen haar^3. geleerder en ik ben ook niet minder geleerd als ik met Socrates ervoor uitkom dat ik helemaal niets weet.^4. Trouwens, hoe weinig inzicht ligt überhaupt besloten in al onze kennis! Want over mijn kennis zal ik het maar niet hebben.

Wat mij betreft, mijn rol is zo goed als uitgespeeld. Rest mij nog te zeggen: het ga jullie goed en nu graag: applaus!^5. Ik ben blij dat er links en rechts

2. Adagia 1316. De rechtsgeleerde is Ulpianus (ca. 200 n. Chr.), die de zegswijze toepast op het accepteren van geschenken door een proconsul (Digesta 1, 16, 6).

3. Adagia 704.

4. Plato, Apologie 21 D.

5. Formule aan het slot van een Romeins toneelstuk.

[p. 97]

mannen te voorschijn komen die mijn renommée, als er tenminste zoiets als mijn renommée bestaat, gaan overschaduwen. Ik wens hun daarbij allemaal zeer veel succes, maar u, mijn uiterst vriendelijke Sbruglio, in de eerste plaats. Het is te hopen dat onze keizer u in zijn goedgunstigheid rijkelijk beloont. Het ga u goed.

Keulen, 13 november 1520