De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 8. Brieven 1122-1251

1155 Aan Johann Reuchlin
Keulen, 8 november 1520

Erasmus van Rotterdam groet de zeer vermaarde heer Johann Reuchlin

Toen ik onlangs 's middags bij de eerwaarde kardinaal van Sion^1. at, vertelde hij mij dat je overleden was. Ik wilde dat liever maar niet geloven omdat dit, was het juist, voor de letteren een slechte zaak zou zijn. Spoedig nadien echter kreeg ik van anderen meer verheugende berichten en, voortreffelijke en tevens zeer geleerde vriend, ik hoop van ganser harte dat het voorgoed zo blijft. Je kunt zien dat de tragedie die zich op het moment afspeelt een noodlottige is; hoe de catastrofale afloop daarvan eruit zal zien, is onzeker. Hoe die er ook uit zal zien, ik bid dat hij de heerlijkheid van Christus en de waarheid van het evangelie bevordert. Ik zou bij dit spektakel liever willen toe-

1. Matthäus Schiner.

[p. 89]

kijken dan meespelen, niet omdat ik voor de zaak van Christus niet enig risico zou willen lopen, maar omdat ik heel goed doorheb dat zo'n opgave mijn bescheiden vermogens te boven gaat. Kon ik overeenkomstig mijn verlangen maar doen wat het meest dienstig is! Ongetwijfeld heb jij daar waardevolle vrienden die je troosten en je zo alle narigheid,^2. als je daar last van mocht hebben, helpen vergeten zodat je mijn troost niet nodig hebt. Rechtschapen mensen hebben je te diep in hun hart gesloten dan dat de achterklap van een paar dominicanen je daaruit kan verbannen. En: de waarheid is onoverwinnelijk! Van rechtschapen mensen zijn ook de onuitgesproken oordelen van blijvende betekenis, zelfs voor het nageslacht houden zij hun gewicht.

Ik heb altijd mijn best gedaan om een duidelijk onderscheid te maken tussen de zaak van Luther en de zaak van jou en van de schone letteren,^3. omdat anders die kwestie ons in opspraak zou brengen én hem geen zier zou helpen. Maar anderen dachten daar anders over. Ook ik heb last gehad van kwaadsprekerij en het heeft niet veel gescheeld of ook ikzelf was door die gezworen tegenstanders van de schone letteren en het evangelie aangepakt. Wat hun voor ogen staat, is volkomen duidelijk. Om daarbij zoveel mogelijk succes te boeken zwaaien ze met indrukwekkende titels en bewerken ze de paus, die bijzonder zachtaardig is, om tot zijn schade hun eigen belangen te behartigen. Waren de beoefenaren van de schone letteren (want daarop hebben die lui het gemunt) maar net zo eensgezind bij de verdediging van hun respectabele zaak, als die lui vol toewijding zijn bij het onderuithalen van onze uiterst respectabele studiën. Als bij ons de Duitsers voor een behoorlijke benadering hadden gekozen, waarvan ik altijd heb gezegd dat ze dat moesten doen, zou er misschien niet zo'n opschudding van zijn gekomen.

Die Engelse bisschop,^4. jou welbekend, die van alle Engelsen de grootste geleerde en de heiligste bisschop is, is zo buitengewoon op je gesteld dat hij het niet kan hebben dat iemand niet royaal jouw lof zingt. Hij is van plan je komende zomer te bezoeken. Het ga je goed, mijn dierbare Reuchlin. Keulen, 8 november 1520

2. Rome had Reuchlin uiteindelijk op 23 juni 1520 schuldig verklaard.

3. In brief 967 (p. 199) plaatst Erasmus evenwel zowel Reuchlin als Luther tegenover de schone letteren.

4. John Fisher.