De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 6. Brieven 842-992

962 Aan Richard Pace
Leuven, [eerste helft van] mei [1519]

Erasmus van Rotterdam groet de zeer geachte heer Richard Pace, eerste secretaris van de doorluchtige koning van Engeland

Als het inderdaad waar is wat je over de parafrase schrijft,^1. ben ik erg blij dat mijn doorwaakte nachten niet geheel zonder resultaat zijn gebleven. Of kun je soms niet van een groot succes spreken als je met weinig werk veel dank oogst? Immers, als je de ene soort werk met de andere wilt vergelijken, het schrijven van parafrasen is kinderspel vergeleken met al de inspanning die mij het Nieuwe Testament kost. Wat zou ik graag willen dat het iedereen zo vergaat als het jou, naar je schrijft, vergaan is: dat Paulus hun op enig moment zoet smaakt; die vrucht van mijn doorwaakte nachten zal voor mij meer dan genoeg zijn. Ik zou echter niet willen dat er zoveel waarde aan mijn parafrase wordt gehecht, dat iemand, daarop leunend, de commentaren van de interpretatoren, vooral de oudere, veronachtzaamt; ik hoop juist dat mijn

1. Zie brief 937.

[p. 287]

werk aanspoort om hen nog zorgvuldiger uit te pluizen. Want het zal, neem ik aan, niet ontbreken aan nieuwsgierige mensen, die willen testen, waar ik het met de interpretatoren eens of oneens ben, en misschien ook wel mensen die gaan zoeken naar iets om te bevitten. Paulus neemt genoegen met elke bedoeling waarmee het evangelie wordt verkondigd, mits Christus wordt verheerlijkt.^2. Mij maakt het evenmin veel uit met welke bedoeling mijn parafrase wordt gelezen, mits dat voor iedereen aanleiding is Paulus te bestuderen. Op het punt van de stijl volgde ik de raad van Seneca^3. door geen verfraaiing na te jagen; ik gebruikte de taal die vanzelf voor het grijpen ligt. Want ik vind niet dat we lieden die er juist op prat gaan, dat ze tot het monsterlijke toe barbaren zijn en taalfouten maken, zoveel moeten toegeven dat we om hen een plezier te doen vuilheid van taal moeten najagen; vooral als het ons niet minder zweet kost om op hun manier te spreken dan zij zwoegen als ze een keer proberen zonder fouten te spreken.

Je spoort me aan om door te gaan met de voltooiing van wat ik begonnen ben. Welnu, ‘je spoort iemand aan die zich al haast’.^4. Ik heb tot nu toe niets hardnekkigers meegemaakt dan deze samenzwering tegen de literatuur. Bij eten, drinken, slaap, snarenspel, dans en al dergelijke genoegens is er een punt van verzadiging, zoals Homerus zegt;^5. zij krijgen nooit genoeg van kleingeestige vitterijen. Wat de leiders verkondigden, nemen de jongeren zo ijverig over, dat nergens anders die uitspraak van, ik geloof, Euripides, als ik het wel heb, meer van toepassing is: ‘Veel leerlingen zijn beter dan hun leermeesters’.^6.

Je advies over het ondernemen van de overtocht zal ik volgen: ik zal bij mijn gezondheid te rade gaan. Dat de koning volhardt in zijn gezindheid jegens mij, daarover verheug ik mij niet zozeer om mijzelf als wel om alle geleerden, aangezien hij mij om geen andere reden gunstig gezind is dan dat hij de overtuiging is toegedaan dat Erasmus iets voorstelt op het gebied van de studie. Ik ben niet uit op lofprijzingen; maar toch, om openhartig de waarheid te zeggen, geprezen te worden door een zodanig vorst is niet iets om over te treuren of je voor te schamen. Het ga je goed, mijn beste Pace, geleerdste van mijn vrienden, het meest mijn vriend van de geleerden.

Leuven, [15] mei [1518]

2. Filippenzen 1:18; vgl. brief 985.

3. Vgl. Seneca, Epistulae ad Lucilium 75.

4. Variatie op Homerus, Ilias viii, 293-294.

5. Homerus, Ilias xiii, 636-637, waar het gaat om de onverzadigbare oorlogszucht van de Trojanen.

6. Versregel van een onbekende auteur, geciteerd door Cicero, Epistulae ad familiares ix, 7, 2; vgl. Adagia iii, 5, 23.