De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 6. Brieven 842-992

947 Aan Philippus Melanchthon
Leuven, 22 april 1519

Erasmus van Rotterdam groet Philippus Melanchthon

Degene die me heimelijk vertelde over jouw oordeel,^1. is geen windbuil en geen verklikker, maar kort gezegd een vriend met goede bedoelingen die ons beiden welgezind is. Evenmin is er reden zo tegen hem te keer te gaan, omdat je zelf toegeeft dat het waar is wat hij vertelde, niet uit haat jegens jou, maar omdat het toevallig ter sprake kwam. Overigens zei hij niet dat je moeite had met iets in de Parafrase, maar in het Nieuwe Testament; bij dat werk zou ik eerder openstaan voor je oordeel dan bij de Parafrase, waarover niemand makkelijk een uitspraak zal kunnen doen, tenzij hij met een zeer wakker oog de commentaren van alle oude schrijvers uitpluist. Je moet toch vooral niet denken dat ik een zo onstandvastig vriend ben dat ik om wat voor belediging ook ophoud een vriend te zijn, of dat het zo nieuw voor me is dat er slechte dingen over me worden gezegd, dat ik volledig van de wijs raak door een wat vrijer oordeel van deze of gene.

Evenmin weerhoud ik hen die zich op de studie toeleggen van een onafhankelijk oordeel, mits dat gefundeerd is. Daarom was het volgens mij juister als je in deze volgorde had gezegd: ‘Het oordeel van hen die zich op de studie toeleggen behoort niet alleen onafhankelijk, maar ook gefundeerd te zijn’. Bovendien behoort het oordeel van geleerden, vooral van hen die aan de Muzen offeren, niet alleen gefundeerd, maar ook welwillend en goed bedoeld te zijn. Je weet met hoeveel gevoelens van haat bepaalde lieden samenspannen tegen de literatuur. Het is goed dat ook wij de handen ineenslaan. Eendracht is een machtig afweermiddel. Verder zou ik willen dat je van me aanneemt dat ik Philippus van harte liefheb en geen geringe bewondering heb voor zijn uiterst gelukkige aanleg.

1. Zie brief 910.

[p. 248]

Het valt niet uit te drukken hoezeer de hymne in de smaak viel waarin je de engelen verheerlijkt, alsof Orpheus uit de Oudheid weer terug is. Ik las ook de voorrede waarin je de geleerdheid uit de Oudheid prijst, op krachtige wijze en met grote gedrevenheid, zoals het hoort bij iemand die nog jong is, en een Duitser. Maar als Erasmus je een raad mag geven, ik heb liever dat je meer tijd besteedt aan het behoud van de literatuur dan aan het vervolgen van haar vijanden. Zij verdienen het weliswaar door alle geleerden met alle mogelijke beschimpingen gehekeld te worden, maar op de eerste manier zullen we, als ik me niet vergis, meer vooruitgang boeken. Bovendien moeten we ons in de strijd niet alleen in welsprekendheid hun meerderen betonen, maar ook in gematigdheid en mildheid van karakter.

Iedereen bij ons prijst de levenswandel van Maarten Luther, maar over zijn leer lopen de meningen uiteen. Ikzelf heb zijn boeken nog niet gelezen. Hij vroeg terecht aandacht voor sommige dingen, hopelijk even succesvol als vrijmoedig! Ik schreef over hem aan de illustere hertog Frederik, tegelijk popelend van verlangen te weten wat hij vond van de Levens van de keizers die ik aan hem had opgedragen. Het ga je goed, zeer geleerde Melanchthon, en zet al je krachten in om de hoge verwachtingen die je in Duitsland omtrent je talent en je vroomheid hebt gewekt, niet alleen te evenaren, maar zelfs te overtreffen.

Leuven, 22 april 1519

Span je niet al te zeer in bij de studie,^2. dan kun je lang tot steun zijn van de literatuur; want ik hoor dat je niet bepaald een ijzeren gestel heb. Ten slotte, alleen hierom al mag je je leven niet riskeren, dat je die barbaren geen plezier doet. Nogmaals, het ga je goed.

2. Vgl. het slot van brief 933.