De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 6. Brieven 842-992

[p. 220]

928 Aan Louis Ruzé
Mechelen, [ca. 19-25] maart 1519

Erasmus van Rotterdam groet de illustere Louis Ruzé, onderprefect van Parijs en gezant van de zeer christelijke koning bij de Eburonen^1.

Hoe meer hij als verrassing kwam, des te aangenamer was je brief,^2. iets waar ik meer dan eens in vurige gebeden naar verlangd heb; vooral omdat me geen brief van Budé bereikte waarin Ruzé niet was vermeld. Budé is toch een uiterst betrouwbaar man en iemand die bij uitstek de kunst verstaat treffend uit te beelden; maar toch geeft je brief me op de een of andere manier een duidelijker en levendiger beeld. Ik ben jullie allebei zeer dankbaar: Paschasius omdat hij met zijn aansporing je schroom overwon, en jou omdat je je liet overmeesteren. Denk erom, bij de Muzen, dat je me niet het blad papier onthoudt dat je in Parijs, zoals je schrijft, voor mij had bestemd. Als je al een zo gepolijste brief voor de vuist weg schrijft, op een buitenlandse reis, laat het zich makkelijk raden welke kwaliteit het heeft wat je thuis op je gemak gereed maakte. Het begint al van mij te zijn wat je in gedachten aan mij opdroeg. Daarom zal ik niet stoppen het op te eisen totdat ik het je ontwrongen heb, voor het geval je het niet wilt laten zien.

Wat betreft het feit dat je me zo vriendelijk uitnodigt naar Frankrijk te komen, hoewel ik me in dat land altijd zeer prettig voelde, lokte me toch meer de omgang met Deloynes, Ruzé en Budé daarheen dan het overigens zeer genereuze aanbod van de koning. ‘Maar met deze wind kun je niet blijven en niet uitvaren.’^3. Ik heb met zulke monsters te maken, dat, zo al iemand, ik degene ben die overduidelijk een wolf bij de oren heeft.^4. Ik wens Frankrijk geluk, ik wens de hoogste wetenschappen geluk, die bij jullie niet alleen een plaats, maar ook waardigheid verkrijgen, namelijk omdat ze begunstigd worden door hem ‘die de hoogste macht bezit’.^5. Ze bloeien ook bij de Engelsen door de gunst van vorsten. Overal in Duitsland ontwaakt men. Alleen wij verzetten ons nog; kennelijk is de verslagen barbarij naar ons toe gevlucht als naar een laatste bolwerk. De oorzaak daarvan is deels het feit dat dit hof nog niet geleerd heeft de literatuur eer te bewijzen, deels de eerzucht van een paar mensen die ervan overtuigd zijn dat de hogere wetenschappen het aanzien dat ze tot nu toe bij het volk genoten, in de weg staan. Ik heb hier niets te zaaien, niets te oogsten,^6. aangezien ik geen hoge positie ambieer, tevreden als ik ben met mijn lot zoals het is, en evenmin roem najaag, waar-

1. Zie brief 926, noot 2.

2. Brief 926.

3. Adagia ii, 5, 21.

4. Adagia i, 5, 25.

5. Homerus, Odyssee i, 70.

6. Adagia i, 6, 82.

[p. 221]

mee ik al tot walgens toe verzadigd ben. Maar zelfs zonder vergoeding wil ik van harte het beste voor de goede wetenschappen en hun beoefenaren. Overigens vind ik het niet redelijk de gehele groep aan te rekenen waaraan de kwaadaardigheid van enkelen schuldig is.

Maar wat hoor ik daar, zeer illustere Ruzé? Zal ik Frankrijk enige luister verlenen? Het land waaraan zoveel sieraden, zoveel sterren luister verlenen; dat, behalve jullie driemanschap, iemand als Lefèvre, iemand als Cop, iemand als Paolo Emilio, iemand als Germain de Brie, iemand als Jean de Pins, iemand als Nicolas Bérault bezit! Maar wat dwaas van me, want het is overduidelijk dat ik nu zandkorrels begin te tellen. Wat anders zou mij kunnen gebeuren dan dat ik tussen zoveel uitnemende lichten onzichtbaar werd? Toch zal het mij zelfs genoegen doen op deze wijze onzichtbaar te worden, mits ik mij mag verheugen in de omgang met hen die mij in duisternis lijken te hullen. Dat ik een Fransman ben, wil ik noch bevestigen, noch ontkennen, aangezien ik zodanig van geboorte ben dat men de vraag of ik een Fransman of Duitser ben, als niet te beantwoorden kan beschouwen. Overigens zijn geografische verschillen in de ogen van de beoefenaars van de wetenschappen van gering belang, en terecht: al wie ingewijd is in de gemeenschappelijke mysteriën van de Muzen, beschouw ik als landgenoot.

Uit brieven van vrienden begrijp ik dat Budé behoorlijk boos op me is om een brief van mij waarin ik me naar zijn idee te veel vrijheid permitteer.^7. Ik evenwel acht hem te verstandig om zich al te zeer van de wijs te laten brengen als een vertrouwde vriend iets schrijft, zelfs als dat nogal tactloos of vrijpostig is; bovendien meen ik dat zijn vriendschap te standvastig is om beëindigd te worden wegens dit soort kleine ergernissen. Want een ieder die om dit soort redenen niet langer een vriend wil zijn, is naar mijn mening nooit een vriend geweest. Mij is het niet werkelijk duidelijk wat er zo brutaal of kwetsend in die brief van mij is dat het opschudding mocht veroorzaken bij iemand die in de eerste plaats geleerd, ten tweede verstandig, ten slotte een vriend is; en wel een vriend die zichzelf de verdienste van gematigdheid en toegevendheid toekent, terwijl hij mij wil beschuldigen van opvliegendheid.

Maar oordeelt u zelf over de brief; wat althans mijn houding betreft, ik denk dat amper onder de Fransen iemand te vinden is die een hogere dunk van Budé heeft of met meer lof over hem spreekt dan Erasmus. Henricus Glareanus, Wilhelm Nesen en Beatus Rhenanus, tegen wie ik gewend ben alles te zeggen wat ik denk, kunnen daarvan getuigen. Het ga je goed, zeer illustere Ruzé.

Mechelen, in haast. [15] maart 1519

7. Brief 906.