De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 6. Brieven 842-992

925 Van Nicolas Bérault
Parijs, 16 maart [1519]

Nicolas Bérault groet de zeer welsprekende theoloog Erasmus van Rotterdam

Ik heb het meermalen diep betreurd, zeer geleerde Erasmus, dat de twee brieven die ik jou in de afgelopen twee jaar schreef, verloren zijn gegaan; want ik neem aan dat ze verloren gingen, omdat ze onbeantwoord bleven. Dat schrijf ik toe aan nalatigheid van Francesco Calvo, die hem bij jou in Bazel zou afleveren, liever dan aan bedrog, aangezien ik zelfs al na een ontmoeting van slechts drie dagen behoorlijk meen te kunnen oordelen over zijn trouw en eerlijkheid. Intussen leek het me onverstandig je met andere brieven te bestoken, vooral omdat je in beslag genomen wordt door serieuzer studie: je wijdt je al een aantal jaren aan het herstel van de theologie en je legt je met hart en ziel (zoals men zegt) toe op het verklaren van de brieven van Paulus, met doorwaakte nachten en de grootste inspanning. Want dat je een tweede editie van het Novum Instrumentum, zoals ze het noemen, gereed maakte, is voor mij boven elke twijfel verheven, vooral door de bevestiging van dit bericht door onze vriend Nesen. Hij heeft ook je belangwekkende uitleg bij Paulus' brief aan de Romeinen onder ogen gehad, zoals hij herhaaldelijk vertelde aan Louis de Berquin, een zeer geleerd man en groot bewonderaar van je, toen hij onlangs bij mij in Parijs was, en aan mijzelf. Mocht het toch gebeuren dat we dat alles eerdaags gedrukt zien met de allerfraaiste letters! Die van Froben natuurlijk, zo keurig, stijlvol, bevallig als er volgens mij geen andere gemaakt kunnen worden. Daarnaar wordt uitgekeken door alle grote geleerden hier - Budé, Du Ruel, Deloynes en ook de bisschop van Parijs zelf,^1. die uitnemende en haast unieke mecenas van onze tijd - met zo groot verlangen, dat ik niet geloof dat ooit naar enig ander werk, van welke auteur dan ook, meer uitgekeken werd.

Ik voorzie, mijn beste Erasmus, ik voorzie dat werkelijkheid zal worden waar ik tot nu toe altijd in vurige gebeden om gevraagd heb, namelijk dat die theologen van ons, die zich al lange tijd te zeer verloren in duistere en sofi-

1. Étienne Poncher.

[p. 217]

stische nietigheden en nutteloze spitsvondigheden, zich losmaken uit de gelederen van Scotisten, Ockhamisten en zelfs ook Thomisten, en zich in groten getale bekeren tot die oude, ware theologie, als jij doorgaat de positie van de heilige en goddelijke geschriften veilig te stellen. Daarin ben je naar mijn mening tot nu toe zo goed geslaagd, dat ik werkelijk niet weet welke van de oude theologen men met recht boven jou zou moeten plaatsen, ongeacht of men nu je kennis van de talen, of je veelzijdige geleerdheid, of ten slotte je onvergelijkbare gedrevenheid en ik zou haast zeggen onvermoeide ijver in aanmerking neemt. Een gedurfde uitspraak, zal iemand zeggen; zeker, een gedurfde uitspraak, dat geef ik toe, maar volgens mij is er geen een die zo de waarheid weergeeft. Ik weet dat het je niet ontbreekt aan mensen die je prijzen, die je voortdurend tracteren op hymnen en overwinningszangen en zoveel achting voor je hebben als je, zelfs wanneer je het niet afwijst, toch niet van hen vraagt. Ik schrijf beslist niets om Erasmus een plezier te doen, ik schrijf slechts wat ík vind. Ik kan niet vleien en als ik het kon, zou ik het niet willen, vooral niet bij Erasmus, een zo bescheiden man. Aan de andere kant, waarom zou ik niet van jou hetzelfde vinden wat ik overal iedere geleerde over jou hoor beweren? Het is een dom, halsstarrig persoon, onbekend met de Muzen en de Gratiën, die niet Erasmus' talent, geleerdheid, welbespraaktheid, ten slotte het vrome doel dat hij zich heeft voorgenomen, prijst. Ga door, Erasmus, uitnemend sieraad van onze eeuw, blijf met jezelf wedijveren, om vervolgens jezelf te overwinnen, vooral in die renbaan van christelijke vroomheid en evangelische leefwijze waarin je tot nu toe zo lofwaardig met ons wedijverde, dat je niets anders rest dan jezelf te overwinnen. Het ga je goed.

Parijs, 16 maart [1518]