De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 6. Brieven 842-992

877 Aan Wolfgang Faber Capito
Leuven, 19 oktober [1518]

Erasmus groet zijn vriend Capito

In Speyer trof ik Irenicus met zijn kinderachtige en onnozele werk. Ik walg van de studie wanneer ik zie dat de eredienst van de Muzen in handen komt van zulke onvolwassen lieden. Hij draagt een bladzijde bij zich die hij had gewijzigd, die hij ook vol trots in Mainz had laten zien, alsof hij die niet had gewijzigd met de bedoeling dat men niet zou weten wat hij eerder had geschreven. Gnostopolitanus^1. schreef me een onnozele en bijzonder domme brief. Ja, zelfs Melanchthon liet zich een uitspraak ontvallen die geheel bij hem past: dat hij vele plaatsen in het Nieuwe Testament zou afkeuren als ik niet met Reuchlin bevriend was geweest. De dichter Helius Eobanus kwam me in Leuven bezoeken, een vriendelijk iemand, hier naartoe afgereisd uit Erfurt, alleen om Erasmus te zien. Iemand schrijft me dat Luther gevaar loopt.^2. De Julius is al her en der verbreid en vele malen gedrukt. Wat bezielt de mensen! De maker van het achtvoudige psalter, de bisschop van Nebbio,^3. kwam me opzoeken; hij had de passage in de Apologie gelezen waar ik op eervolle wijze melding van hem maak. De man is eerder opgeblazen dan giftig. Hij krijgt jaarlijks 800 franken van de Franse koning.

Buschius, die ik in Speyer aantrof, vertelde me een schitterend verhaal over

1. Johannes Cellarius. De naam waarmee Erasmus hem aanduidt, verwijst naar Gnodstadt in Beieren.

2. In oktober 1518, tijdens de rijksdag van Augsburg, werd Luther verhoord door kardinaal Cajetanus.

3. Agostino Giustiniani, samensteller van het Psalterium octuplex (1516). ‘Op eervolle wijze’ is ironisch bedoeld.

[p. 123]

Hoogstraten. Toen de kwestie op papier al uit de hand was gelopen, arriveert er bij het klooster een ruiter die er met zijn lange baard angstaanjagend uitziet. Hij vraagt met een nors gezicht om een gesprek met Hoogstraten. De fraters zeggen dat hij niet thuis is. Hij blijft aandringen. Toen ze bleven zeggen dat hij er niet was en beloofden dat ze een eventueel bericht zouden doorgeven, zei hij: ‘Die galgenbrok heeft iets geschreven tegen de nobele graaf van Neuenahr, die familie van mij is; hij zal zijn straf niet ontgaan. En ik verbied jullie de landerijen van de graven te betreden om kazen op te halen. Een pak slaag, dat kunnen jullie krijgen!’ Daar beginnen die lieden zich te verontschuldigen, dat zij er niet achter staan wat er gebeurt, dat ze het zeer vervelend vinden dat ze om een enkele persoon alom gehaat worden. Toen ze hem na een lang verhaal hadden overtuigd, sprak de ruiter: ‘Wel, ik zal pas geloven dat jullie de waarheid spreken, als jullie die nietsnut uit jullie gemeenschap zetten. Zo niet, dan ga ik ervan uit dat het met jullie instemming gebeurt.’ En daarom laat hij zich niet zien en is hij op de vlucht. Hij heeft om plaatsing in Koblenz verzocht, zoals mij de officiaal^4. vertelde, maar hij is afgewezen. Hij was ook in Leuven; ik neem aan dat hij daar een plek zoekt.

Hoe het met mij gesteld is, kun je lezen in mijn brief aan Beatus;^5. die moet je doorgeven aan vrienden, mocht hij er toevallig niet zijn. De jood^6. triomfeert en er is niets waarmee hij geen succes heeft. Hij is vreselijk boos op jou; hij zegt dat hij door jou ernstig terechtgewezen is en zelfs van goddeloosheid beticht is. Ik zou inderdaad willen dat je dat niet had gedaan, als je het hebt gedaan. Het boekje van Silvester^7. is uit de tas gehaald; daarom vraag ik je een nieuw exemplaar te sturen. Ik moest lachen om je danspassen. Het ga je goed, beste man, en blijf een trouw vriend.

Leuven, 19 oktober

Beveel me vooral aan bij de goedgunstige heer,^8. en bij Baer, als hij er is.

4. Matthias von Saarburg; vergelijk brief 867, p. 105.

5. Brief 867, waarnaar Erasmus ook in brieven 878-883 en 885-887 verwijst.

6. Matthaeus Adrianus.

7. Silvester Prierias.

8. Waarschijnlijk Christoph von Utenheim, bisschop van Bazel.