De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 6. Brieven 842-992

863 Van Jakob Spiegel
Augsburg, 31 augustus 1518

Tijdens de Rijksdag van Augsburg in 1518 werd koning Sigismund i van Polen vertegenwoordigd door Erasmus Vitellius (Erazm Ciołek), bisschop van Płock. De redevoering die Vitellius op 20 augustus hield, is uitgegeven door Jakob Spiegel met deze brief als opdracht.

[p. 97]

De illustere heer Erasmus van Rotterdam, de voornaamste op het gebied van de literatuur in beide talen en leidsman van de theologen, wordt hartelijk gegroet door Jakob Spiegel van Sélestat, keizerlijk secretaris

Sigismund, de ononverwinnelijke koning van Polen, die enkele jaren en maanden geleden een grote overwinning behaalde op de Hamaxobiten (die ze zelf Moskovieten noemen) en Scythen (die ze Tartaren noemen),^1. had als afgevaardigde de zeer eerwaarde heer Erasmus Vitellius, bisschop van Płock, hierheen gezonden, een man die opvalt door zijn bijzonder zuivere levenswijze en om zijn zeldzame geleerdheid en spreekvaardigheid in het Latijn, die alleen al ten zeerste mijn achting verdient, omdat hij, uw naamgenoot, zich vaak zeer lovend over u uitlaat. Hem werd een eerste audiëntie verleend (om als man van het hof een term van het hof te gebruiken) ten overstaan van de keizer, alle keurvorsten uit het heilige rijk en de overige vorsten en vooraanstaanden uit de Duitse landen. Hij sprak toen zo sierlijk, zo gloedvol, dat de krachtige inhoud de toehoorders tot in het diepst van hun hart raakte en menigeen tot tranen toe bewoog. Iedereen die geleerd en welsprekend is kent de erepalm toe aan hem, geleerd en tegelijk welbespraakt. Er was namelijk een niet gering aantal personen aanwezig die uitzonderlijk geleerd zijn en ook zeer scherp kunnen oordelen: de bisschop van Triëst,^2. Peutinger, Hutten, Bartolini, Spalatinus, Stabius, die in iedere soort van wetenschap thuis is, de medicus Heinrich Stromer en de jurist Lorenz Zoch, kanselier van de machtige vorst-kardinaal van Mainz.^3. Daarom, toen ik het eerst van allemaal de beschikking over deze uitstekend geschreven redevoering had gekregen, heb ik die laten drukken, omdat ze volgens het oordeel van de geleerden het waard leek door velen gelezen te worden en iedereen ernaar vroeg. Ik deed dat met een opdracht aan uw verheven persoon, die met recht zich alles toe-eigent wat door vroomheid heilig is. Ik hoop dat u zonder gefronst gelaat zich verwaardigt deze redevoering te aanvaarden. Ik twijfel niet, of ze zal, zoals ze de toehoorders tot tranen toe bewoog, bij de lezers de tranen nog rijker laten vloeien en hen nog meer bereid maken om de belangen van het christendom te behartigen.

Ik wens dat het, behalve u, de werkelijk gelukkige Rhenanus goed gaat, die ik in mijn hart met mij meedraag. U beiden wens ik een zo lang mogelijke levensdraad toe, zodat de literatuur, en vooral de gewijde, van dag tot dag steeds meer zal opbloeien, onder gelukkige voortekenen. Omdat Hutten in de ogen van slechtziende bewonderaars van populaire boekjes niets lijkt,

1. In de slag van Orsza (8 september 1514). De Hamaxobiten (‘bewoners van wagens’) leefden als nomaden.

2. Pietro Bonomo.

3. Zoch was kanselier van Maagdenburg onder Albrecht van Brandenburg.

[p. 98]

heeft hij niets van Niemand het licht doen zien;^4. ik zou willen dat u het onze vriend Froben geeft om het opnieuw te drukken, als het u goed dunkt. Ik zal zijn dialoog over het hofleven^5. sturen zodra die gepubliceerd is. Nogmaals, het ga u goed. Uit Augsburg, 31 augustus van het jaar 1518 nadat de Moedermaagd haar kind baarde

4. Op dergelijk spel is het gedicht Nemo (‘Niemand’) van Hutten gebaseerd. Froben publiceerde twee herdrukken in september 1518 en een derde in januari 1519.

5. De eerste druk van de dialoog Aula (‘Het hof’) verscheen in september 1518 in Augsburg. Froben gaf in november van hetzelfde jaar een herdruk uit.