De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 5. Brieven 594-841

742 Aan Richard Pace
Leuven, 21 december [1517]

Erasmus aan zijn vriend Pace, gegroet

Vandaag, de geboortedag van de apostel Thomas, ontving ik twee brieven^1. van je, na al drie brieven te hebben beantwoord. Ze zijn me allemaal bijzonder welkom en wel om twee redenen, omdat zij getuigen van je levendige geest en omdat ze je genegenheid voor mij tonen, ook al heb ik die vroeger al gezien. Maar om in het kort op zoveel dingen te antwoorden, verbaasd over het wonder,^2. als dat inderdaad is gebeurd - want zo loste Aristoteles sommige problemen op: het spijt me voor Lefèvre en ik kan nog steeds niet bevroeden wat er in zijn hoofd is opgekomen. Je zou mijn ingetogenheid niet uitermate bijtend noemen als je wist wat ik hem had kunnen aanwrijven met instemming van de theologen; en je weet wat hij mij heeft aangewreven. Dat ik niets oversloeg zonder het te onderzoeken is waakzaamheid, geen bijtende scherpte, en toch ben ik bewust aan veel dingen voorbijgegaan. Er is echter geen enkele reden om me te zeggen dat ik jouw mening geheim moet houden; waren jullie^3. het maar evenzeer met elkaar eens als Lefèvre en ik! Wat de broeders betreft, ik heb al lang bespeurd dat zij iets van plan zijn. Maar sommige zaken zijn zo besmettelijk dat je ze alleen maar kunt overwinnen door te vluchten: zelfs als je overwint, laat zulke schurft niet toe dat

1. Deze brieven zijn niet bewaard gebleven. Kennelijk had Pace hierin kritiek geuit op Erasmus' apologie tegen Lefèvre.

2. Misschien duidt dit op de tweede druk van Lefèvres uitgave van de Brieven van Paulus, die het jaartal 1515 draagt, terwijl Lefèvre ingaat op Erasmus' uitgave van het Nieuwe Testament, verschenen in 1516.

3. Pace kende Ludwig Baer (zie brief 730) en Jean Molinier (zie brief 755), die op de hand van Lefèvre was.

[p. 182]

je onbesmet het strijdperk verlaat. Als je deze mensen uitdaagt tot openbare disputen, doe je niets anders dan paarden de vlakte opsturen.^4. Ik heb de hoop dat binnenkort die ‘broederlijke’ theologie en die hele groep pseudo-christenen veel gematigder zullen heersen dan ze nu doen.

Ik zelf bevind me in het laatste bedrijf van mijn spel; hoe succesvol ik was in de vorige bedrijven, mogen anderen beoordelen. Ik zal evenwel mijn rol blijven spelen. Als More bij je is, verbaast het mij dat hij zo zwijgzaam is als Pythagoras.^5. Ik had liever naar jullie toe willen snellen dan schrijven, als ik daar met al mijn studie tijd voor had, of als ik zeker wist dat je daar was. Wil je de heer Mark^6. mijn groeten overbrengen. More hoef je niet namens mij te groeten, aangezien hij niets dergelijks doet in jouw brieven, hoe talrijk die ook zijn. Vaarwel, zeer geachte Pace.

Leuven, de dag van de apostel Thomas

4. Adagia i, 8, 82. De betekenis is: toelaten wat niet vermeden kan worden.

5. Zie Adagia iv, 3, 72: studenten van de school van Pythagoras hadden gedurende vijf jaar een zwijgplicht.

6. Mark Lauwerijns.