De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 4. Brieven 446-593

584 Aan Thomas More
[Antwerpen, 30 mei] 1517

Erasmus van Rotterdam aan zijn vriend More, gegroet

We werden op de eerste mei bij aanwakkerende tegenwind midden in de nacht met ons bootje niet zonder gevaar naar een stel rotsen gedreven langs de Franse kust, niet ver van Boulogne.^1. Weldra stak een ruwe storm op, die een nog ruwere zee gaf door de nabijheid van de kust gedurende de rest van onze reis. Hij veroorzaakte en veroorzaakt nog steeds de dood van veel mensen van ons gezelschap door angina en pleuritis.

Pieter Gillis en ik worden geschilderd op één paneel; we zullen het je binnenkort als cadeau opsturen.^2. Helaas trof ik Pieter bij mijn terugkeer ernstig ziek aan, niet zonder gevaar, waarvan hij nog steeds niet voldoende is hersteld. Met mij ging het uitstekend totdat de dokter, Joost mag weten hoe, op het idee kwam mij enige pillen voor te schrijven om mijn gal te reinigen en wat hij me aan doms aanraadde, volgde ik, nog dommer, op. De schilder was al aan mijn portret begonnen, maar toen ik na het slikken van de medicijn bij hem terugkeerde, weigerde hij te geloven dat het mijn gezicht was. Het schilderen is dus enige dagen opgeschort totdat ik er wat beter uitzie.

Ik heb je Epigrammata en je Utopia, samen met wat werkjes van mijzelf, opgestuurd naar Bazel via mijn eigen bediende die ik hier een paar maanden met dat doel in dienst had.^3. Met Tunstall gaat het uitstekend, ja, hij is zelfs in een juichstemming, zoveel oude munten heeft hij hier op de kop getikt. Hij

1. Op 30 april 1517 scheepte Erasmus zich in voor de terugtocht van Engeland naar de Nederlanden. Zijn mededeling betreft de oversteek van het Kanaal.

2. De Antwerpse schilder Quinten Metsys werkte aan een tweeluik met portretten van Erasmus en Gillis dat in september aan More werd verzonden.

3. Johann Froben bracht in maart 1518 beide werken van More samen in een band uit.

[p. 303]

heeft mijn Copia helemaal doorgelezen en het boek bevalt hem enorm. Hij is vol bewondering voor het lofdicht dat ik maakte voor Filips.^4. Hij heeft de hele De asse van Budé doorgespit en heeft hem een brief^5. geschreven, maar Budé heeft hem nog niet geantwoord.

De kardinaal van Gurk^6. is enige dagen geleden vertrokken, tot ongenoegen, naar ik hoor, van de keizer.^7. Gisteren vertrok de eerwaarde bisschop van Sion,^8. bij wie ik die dag nog de maaltijd gebruikte. Ik had met hem een lang onderhoud over het Nieuwe Testament, vervolgens over de oorlog. Hij steekt zijn woede over de Fransen niet onder stoelen of banken en is daarin openhartig zoals een Zwitser betaamt. Hij zei dat de Duitsers erop uit waren alle koningen onderdanig te maken aan de keizer. De keizer begeeft zich naar Mainz, want daar zal, naar men zegt, de raad van Duitse vorsten plaatsvinden. Onze Karel laat zijn raad bijeenkomen in Gent^9. waar de keizer niet bij zal zijn. Men zegt dat hij uit ontevredenheid vertrekt: grote goden! Was er ooit een mens op gunstiger wijze boos! Men stond op het punt vrede te sluiten, zelfs met Gelre en bovendien op zeer gunstige voorwaarden voor de keizer, maar hij verhinderde het uit vrees, zegt men, dat we nergens oorlog zouden voeren. Filips,^10. de bisschop van Utrecht, is onder gelukkige voortekenen en met grote staatsie de stad binnengetrokken. Men zegt dat de hertog van Gelre^11. achtduizend man heeft bijeengebracht om Friesland aan te vallen.

Tunstall is blij dat die levendige komedie uitgespeeld is.^12. Als hij naar jullie terugkeert, schrijf ik dit voor niets, maar als hij hier blijft, staat het vast dat ik, waar hij ook is, die tijd met hem zal doorbrengen. Anders was ik van plan de zomer in Leuven door te brengen, wat zelfs de theologen wensen. Alleen X.^13. bromt nog iets, vanwege zijn eer, om niet een onstandvastig man te lijken. Pas op dat je me niet berooft van die brief van jou die nog niet af was toen je hem liet zien. Als de brief van Giustiniani, de ambassadeur van Venetië, bij jou ligt (want ik ben hem kwijt), zorg dan dat hij weer terug-

4. De Panegyricus voor Filips de Schone.

5. Brief 571.

6. Matthäus Lang.

7. Maximiliaan i.

8. Matthäus Schiner.

9. Het hof arriveerde in Gent tussen 17 en 25 mei.

10. Filips van Bourgondië.

11. Karel van Egmond.

12. Tunstall had Maximiliaan vergezeld op diens rondreis door de Nederlanden. Bij de terugkeer van Maximiliaan naar Duitsland was zijn missie voltooid.

13. Maarten van Dorp.

[p. 304]

komt; zo niet, vraag dan aan de heer Niccolò,^14. zijn beminnelijke secretaris, om een kopie hierheen te sturen, gelijk met zijn felicitatiebrief aan Marcus Musurus.^15. Ik zal uitvoeriger schrijven in de loop van de maand, wanneer ik je het schilderij stuur. Ik hoor nog steeds niets over het paard, maar het was nu van pas gekomen. Vaarwel met je lieftallige echtgenote^16. en je aardige kinderen. Pieter Gillis en zijn dierbare Cornelia^17. doen jou en je vrouw de hartelijke groeten.

1517

14. Niccolò Sagundino.

15. Brief 574.

16. Alice Middleton.

17. Cornelia Sandrien.