De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 4. Brieven 446-593

[p. 139]

499 Van Thomas More
[Londen, ca. 4 december 1516]

More aan Erasmus, gegroet

Wat je paard betreft, ik ben bij Urswick geweest. Hij zegt dat hij er nog geen heeft gevonden dat hij goed genoeg vindt om je te sturen, maar dat hij, als hij het al niet eerder doet, je er in ieder geval een stuurt voor de aanstaande markt. Ik stuurde je onlangs de wissel van Maruffo terug met betere voorwaarden, zoals hij zelf bevestigt. Ik kon hem zelf namelijk niet lezen en ook onze vriend Lily niet, hoewel hij toch tamelijk goed is in het Italiaans. Onze vriend Gillis heeft het geld dat je bij mij hebt achtergelaten, al enige tijd, want mijn zaakgelastigde is teruggekeerd en zegt dat hij het hem gegeven heeft.

Mijn vriend, de heer Palsgrave die, zoals je weet, je al lang zeer is toegewijd, gaat naar Leuven om zich daar over het recht te buigen, maar zó dat hij, volgens zijn gewoonte, de schone Griekse en Latijnse letteren erbij neemt. Omdat hij hoorde dat je daar zult blijven, en hoewel hij alles van je kan verwachten gezien zijn vroegere omgang met jou, vroeg hij mij toch dringend - zo zie je maar: overal denkt men dat ik bij jou hoog in ere sta en, bij Hercules, ik ben daar meer mee in mijn schik dan anderen die prat gaan op hun omgang met koningen - mijn aanbeveling te voegen bij de gunst waarop hij zelf al meent te kunnen rekenen. Hij zou graag je raad en hulp wensen in zijn streven de schone letteren te beheersen. Ik weet, mijn beste Erasmus, dat er niet veel woorden nodig zijn om je te vragen een man te helpen die de letteren volstrekt is toegewijd, van wie men veel kan verwachten, die bekend staat om zijn ijver, en van wie je nu al weet hoeveel vorderingen hij gemaakt heeft, een man die bovendien mijn vriend is en ook de jouwe, dat wil zeggen tweemaal jouw vriend. Al lang geleden heb jij het immers als een soort plicht op je genomen om altijd, dag en nacht, iedereen te helpen in zijn studies. Toch vraag ik je - als ik bij dat alles nog iets mag vragen - wat je niemand weigert, aan onze Palsgrave overvloediger te schenken. Alle brieven van je vrienden uit Bazel, al enige tijd geleden gezonden en hier bewaard, gaf ik hem mee om ze je te bezorgen. Dat kwam heel goed uit, want er was geen betrouwbaarder persoon dan hij om ze aan mee te geven, en zelf kon hij niets beters wensen voor een warm welkom dan de vele geleerde, zo gewenste, bijna zo vertwijfelde, brieven van zo dierbare vrienden. Ik zei hem echter ze pas aan je te overhandigen op nadrukkelijke voorwaarde dat je beloofde hem te ontvangen alsof hij in ieder van die brieven aan jou werd aanbevolen.

Ik luister dagelijks zeer aandachtig en sta er met gespitste oren bij als men

[p. 140]

nieuws heeft over die benoeming in Sicilië en ik bid God dat het gunstig afloopt. De heer Tunstall schreef me laatst een brief vol vriendschap; zijn oprechte en eervolle oordeel over mijn Utopia - en ik mag sterven, mijn beste Erasmus als dat niet zo is - gaf mij meer vreugde dan een Attisch talent. Je weet dan ook niet hoe ik me voel; ik ben groter geworden, houd mijn hoofd rechter, ik heb voortdurend een eeuwig koningschap voor ogen dat mijn Utopiërs voor mij bestemmen. Ik zie me al schrijden gekroond met zo'n prachtige diadeem van korenhalmen, opvallend in mijn franciscaanse mantel, een eerbiedwaardige scepter die bestaat uit een bundel korenaren dragend, omringd door een uitgelezen schare van Amaurotiërs.^1. Zo gekleed, aan het hoofd van een lange stoet, groet ik de afgevaardigden en heersers van andere landen, die er armzalig bijlopen vergeleken met ons, hoe prat zij ook gaan op hun kinderlijke opschik en vrouwelijke versierselen waarmee ze zijn getooid, overladen met kettingen van verachtelijk goud en er dwaas uitziend met purper en edelstenen en andere waardeloze prullen. Hoewel ik niet graag zou willen dat jij of onze vriend Tunstall mijn karakter afmaten aan andere mensen, wier zeden veranderen met de fortuin. Zelfs als het de goden behaagde mijn nederige persoon te verheffen tot de sublieme hoogte die ik nu bezet en waarmee ik geen koningsplaats vergelijkbaar vind, zullen jullie toch nooit meemaken dat ik de oude en beproefde vriendschap waarvan ik genoot toen ik nog een privépersoon was, vergeet. Als jullie het niet al te lastig vinden de korte reis te maken en me te komen opzoeken in Utopia, zal ik er zeker voor zorgen dat alle stervelingen die onder mijn lankmoedig gezag staan jullie de eer bewijzen die zij verschuldigd zijn aan degenen die hun vorst zo dierbaar zijn.

Ik wilde deze zoete droom nog verder voortzetten, maar helaas, de opkomende dageraad verstoort hem, verdrijft me uit mijn rijk, en roept me terug naar mijn dagelijkse tredmolen, dat wil zeggen naar het publiek domein. Mijn enige troost is dat echte vorstendommen niet veel langer standhouden. Vaarwel, zeer dierbare Erasmus.

1. Amaurotum is de hoofdstad van Utopia.