De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 3. Brieven 298-445

[p. 225]

401 Van Ulrich Zwingli
Glarus, 29 april [1516]

Ulrich Zwingli aan Erasmus van Rotterdam, de grootste filosoof en theoloog, gegroet

Nu ik op het punt sta u te schrijven, Erasmus, voortreffelijkste onder de mensen, schrikt de schittering van uw geleerdheid, die meer kan bevatten dan de wereld die we om ons heen zien, mij af, maar tegelijkertijd nodigt de weldadige vriendelijkheid die u me betoonde toen ik u, niet lang na het begin van de lente, in Bazel kwam opzoeken, me daartoe uit. Het is immers geen geringe blijk van goedgunstigheid dat u iemand die slechts kan stamelen en een onbekende schijngeleerde is, niet hebt veracht. Dat deed u duidelijk om mijn Zwitsers bloed - ik meen te bespeuren dat de Zwitserse volksaard u niet geheel onwelgevallig is - en om Heinrich Glareanus, die, naar mij bleek, een nauwe band met u heeft. Het heeft u wellicht verbaasd dat ik niet thuis ben gebleven, omdat ik al helemaal niet - wat die ijdele praters van u altijd doen - vroeg om de oplossing voor een vraagstuk, hoe moeilijk ook; maar het zal u niet meer verbazen zodra u hebt ontdekt dat ik in u die enorme geestkracht zocht. Bij Hercules! naar die geestkracht, gecombineerd met uw vriendelijk karakter en voorkomendheid, heb ik, misschien een beetje te onbeschroomd, met wijd open ogen opgekeken, zodat, als ik iets van u lees, het is alsof ik u hoor spreken en de uiterst beschaafde bewegingen zie van uw kleine, maar bepaald niet onelegante gestalte. Want, als ik het zo mag zeggen, u bent voor ons die geliefde vriend met wie we eerst wat willen converseren, voordat we kunnen gaan slapen.

Maar waarom vermoei ik uw zeer geleerde oren met dit gekras, terwijl ik toch heel goed weet dat kraaien hun voedsel op de grond moeten zoeken? Daarom, omdat ik u graag wil laten weten dat ik mijn besluit om u te gaan opzoeken - volgens Hieronymus gingen de Spanjaarden en Fransen vroeger al naar Rome om Livius te zien^1. - geenszins betreur; veeleer meen ik zelfs een grote naam te hebben verworven, omdat ik mij nergens anders meer op beroem dan dat ik Erasmus heb ontmoet, een man die zo veel heeft betekend voor de letteren en voor de mysteriën van de Heilige Schrift; die zo brandt van liefde voor God en zijn medemens dat hij, wat men aan de letteren geeft, als een geschenk aan hemzelf beschouwt. Een man ook voor wie we allemaal moeten bidden dat God hem behoedt en bewaart, zodat de theologie, die hij bevrijd heeft van barbarij en sofismen, tot volle wasdom komt en niet onvriendelijk en streng wordt opgevoed omdat ze al in haar prille

1. Hieronymus, Epistulae liii, 1, 3.

[p. 226]

jaren zo'n vader moest missen. Ik voor mij, om dit lange verhaal te beëindigen, schonk u in ruil voor deze weldaden die u de mensheid bewees, onlangs, wat laat misschien, hetgeen Aechines - maar in mijn geval van minder waarde - Socrates schonk.^2. Als u dit afwijst als een geschenk dat u onwaardig is, zal ik er iets bij zeggen dat meer gewicht heeft dan wat de Corinthiërs zeiden toen hun aanbod door Alexander was versmaad:^3. dat ik mij zelfs nóóit aan een ander heb gegeven en dat ook niet zal doen; en als u zelfs dat niet aanvaardt, dan zal het al genoeg zijn een afwijzing van uw kant ondervonden te hebben, want niets helpt meer om je leven te beteren dan zulke mensen mishaagd te hebben. U zult namelijk, of u wilt of niet, mij als een beter mens aan mijzelf teruggeven (dat is waar ik op hoop),^4. zodra u op enige wijze omgaat met hem die nu uw eigendom is. Vaarwel, het ga u goed.

Glarus, 29 april [1515].

2. Aeschines bood zichzelf aan als geschenk aan Socrates, die vervolgens beloofde hem als een beter mens aan zichzelf te zullen teruggeven; zie Seneca, De beneficiis i, 8, 1-2.

3. De Corinthiërs wisten Alexander de Grote over te halen ereburger van hun stad te worden door hem erop te wijzen dat dit voorrecht verder alleen aan Hercules was aangeboden; zie Seneca, De beneficiis i, 13, 1-3.

4. Zie noot 2.