De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 3. Brieven 298-445

307 Aan Ulrich Zasius
Bazel, 23 september [1514]

Erasmus van Rotterdam aan Ulrich Zasius, uitmuntend doctor in het recht en onvergelijkelijke roem van Duitsland, gegroet

Ik weet van uw uitzonderlijke geleerdheid, die gepaard gaat met een even grote welsprekendheid, door twee zeer geleerde en niet minder welbespraakte vrienden: eerst door Beatus Rhenanus, spoedig daarna door Johann Henlin. Ik begrijp uit uw brief dat u een bijzonder gevoel voor humor hebt; u, een man overstelpt met alle soorten eerbewijzen, ziet er niet tegenop om mij, een onbeduidend persoontje, in een zeer fraai gestileerde brief om mijn vriendschap te vragen, terwijl ik op zoveel geluk nooit had durven hopen, en zich spoedig daarna in een tweede brief te verontschuldigen voor de misdadige brutaliteit waarmee u, zo'n klein mannetje, aan een zo groot man hebt durven schrijven. Maar om de strijkages achterwege te laten waarmee Italiaanse geleerden zich zo graag tooien, en als man van Duitsen bloede oprecht en waarachtig om te gaan met een man van Duits bloed: ik meet me met mijn eigen maat,^1. zoals men zegt, en weet heel goed welk een armzalig gereedschap ik in huis heb, en daarom is het verre van mij al dat eerbetoon,

1. Horatius, Epistulae i, 7, 98.

[p. 35]

dat u me brengt, te aanvaarden. Overigens feliciteer ik oprecht ons Germanië. Vroeger al tooide het zich met krijgsroem; tegenwoordig geniet het ook nog overal bekendheid door zijn uitstekende mannen, geverseerd in ieder soort literatuur. Geen roem is waarachtiger en blijvender. En hoezeer ik ook, terecht, tegen hen allen opkijk, toch boeit niemands stijl mij meer dan die van u, niet alleen omdat deze zo zuiver is en vrij van iedere smet, maar ook omdat hij in mijn ogen de lieflijkheid en verfijndheid heeft van Poliziano. Diens genie heeft mij altijd meer aangesproken dan dat van ieder ander. En omdat in Poliziano de welsprekendheid de hoogste lof verdient, is het juist, mijn Zasius, nog meer tegen u op te zien, want wat in die man het hoogste leek, is bij u slechts een bijkomstigheid en als het ware een extraatje.

Daarom ben ik dank verschuldigd aan Beatus, aan Henlin, door wie ik u heb leren kennen, maar ik ben vooral u dank schuldig, omdat u me met uw vriendelijke en elegante brief in uw vriendenkring opneemt; niets aangenamers of eervollers had mij kunnen overkomen. En ik zou het nooit geduld hebben dat u mij vóór was, als ik niet zo was vastgeketend aan deze tredmolen en zo gebonden dat ik nauwelijks tijd heb om te eten. De Adagia worden zo verrijkt dat het een totaal ander werk lijkt. Hieronymus wordt klaargemaakt voor de druk, met mijn aantekeningen en noten. Het Nieuwe Testament, verbeterd en voorzien van verklarende noten, is in voorbereiding. Ook komen de gereviseerde Copia en een boek Parallellen^2. binnenkort uit. Wat ik van Plutarchus^3. heb vertaald, is al gedrukt. Annaeus Seneca, die ik met heel veel inspanning heb verbeterd, ben ik bezig gereed te maken. Aangezien ieder van deze werken een hele mens, en niet een Erasmus, maar iemand van staal, vereist, kun je je gemakkelijk indenken hoeveel tijd ik over heb. Daarom moet je me maar verontschuldigen ten eerste dat ik op je verzorgde brief zo zoutloos antwoord en goud beloon met koper, en vervolgens dat ik misschien minder, of korter, antwoord dan je gewenst had. Zodra ik me enigszins uit deze arbeid zal hebben losgemaakt, zal het me een genoegen zijn in hele boekdelen met mijn Zasius te corresponderen!

Ik bid dat de Muzen al je werk om het Romeinse recht bekend te maken, zullen begunstigen. Je weet, denk ik, dat Budé^4. in Parijs met iets dergelijks bezig is. En Cuthbert Tunstall, de kanselier van de aartsbisschop van Canterbury, die uitstekend thuis is in beide literaturen, heeft talloze passages geannoteerd.^5. Jij vermeldt me in je commentaren en wilt mij onsterfelijk maken:

2. De Parabolae (Straatsburg, 1514).

3. Plutarchi opuscula (Bazel, 1514).

4. Guillaume Budé, Annotationes in pandectarum libros (Parijs, 1508).

5. Als Tunstall al zo'n werk heeft geschreven, is het niet bewaard gebleven.

[p. 36]

wel, het is altijd prettig geprezen te worden door een zo prijzenswaardig man. Maar ik wil je dit vragen: zadel voortaan Erasmus niet op met zulke grote titels en geef de betweters niet de kans mij uit te gaan lachen. Want wie zal niet in lachen uitbarsten als je Erasmus, die in alles de kleinste is, groot noemt? En hem bovendien gelukkig noemt terwijl hij zich op geen enkel fortuin kan beroemen? Ik vraag je de jonge Bonifacius,^6. die behalve bescheiden ook nog geleerd is, uit mijn naam te groeten. Je krijgt de groeten terug van Gerard Lister, die zeer op jou gesteld is en het verdient dat jij hem, op jouw beurt, genegen bent, wat trouwens al zo is. Vaarwel.

Bazel, 23 september 1514

6. Bonifacius Amerbach, die rechten studeerde onder Zasius.