De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 2. Brieven 142-297

[p. 51]

161 Aan Anton van Luxemburg
Tournehem, 18 juli 1501

Erasmus van Rotterdam aan Anton van Luxemburg, gegroet

Alsof het nog niet erg genoeg was dat ik je, toen ik bij je was, zoveel last heb bezorgd, ga ik je er nog meer bezorgen, nu ik niet bij je ben; je moet dat echter niet wijten aan brutaliteit mijnerzijds, mijn zeer opgewekte Anton, maar aan jouw uitzonderlijke inschikkelijkheid. Ik heb aan Jacob Voecht geschreven, deels om mijn voormalige gastheer een geschenk aan te bieden voor zijn gastvrijheid, deels ook om hem als het ware aan te sporen al zijn kracht, ijver, verstand en trouw in te zetten bij de vorming van de jongeman^1. zodat deze terugkeert als iemand die, door zijn geleerdheid en karakter, nog iets gaat toevoegen aan de luister van het zeer beroemde geslacht van Bergen. Ik twijfel er geen moment aan dat hij daar spontaan zijn uiterste best voor doet, maar vind het toch mijn plicht, uit liefde voor dat geslacht en voor de weldaden die het mij heeft waardig gekeurd, te zorgen dat het al rennende paard nog meer de sporen krijgt, zoals het gezegde luidt.^2. Bezorg deze brief snel aan koerier Anton en zeg hem deze, met de hem eigen zorg en loyaliteit naar Orléans te brengen, want ik hoor dat hij op het punt staat te vertrekken.

Overigens, mijn beste Anton, als je wilt weten hoe het mij hier vergaat: ik leid hier echt een heel gelukkig en plezierig leven. Niet alleen geniet ik van de omgang met Batt wiens betrouwbare en oprechte geest me zoveel plezier doet en zo leerzaam is dat ik alle schatten van Arabië niet zou willen ruilen voor dat ene geluk, maar bovendien ben ik hier uitsluitend bezig met de letteren en leef ik, als het ware ver van het lawaai van de wereldse zorgen, verborgen in de verste uithoeken van het gebied der muzen. Een godenleven, als ik wat meer boeken had. Alles wat ik ben, heb ik te danken aan mijn literaire studies, en zou jij me dan niet, beste Anton, buitengewoon ondankbaar vinden als ik spijt zou krijgen van deze studies alsof ze niets zouden opleveren? Laten anderen maar in goud gehuld worden, tot hoge posities geroepen, tot magistraat verkozen, en laten mijn muzen mij alleen maar veel werk en afgunst opleveren, dan toch zal ik nooit spijt krijgen ze te hebben verkozen, zolang mijn ziel de wisselvalligheden van het lot zal blijven verachten. Ik zie ook wel dat de door mij gekozen studie sommigen vreemd voorkomt, anderen eindeloos, weer anderen vruchteloos, en nog meer anderen in strijd met de vroomheid; ik bedoel de hele meute van degenen die tegenwoordig de let-

1. Dismas.

2. Adagia i, 2, 47.

[p. 52]

teren beoefenen. Ik echter word steeds enthousiaster, omdat ik van twee dingen vast overtuigd ben: dat de grote massa nog nooit oog heeft gehad voor kwaliteit en dat maar weinig mensen dit soort studies zeer hoogachten, maar dat dat wel de grootste geleerden zijn. Als Hieronymus dwaas en onwetend was, dan wil ik liever dwaas zijn met een dergelijk man en tot die kudde der onwetenden behoren dan tot het koor der goden. Ook al haal ik het doel van mijn tocht niet, dan valt het nog altijd te prijzen dat ik gestreefd heb naar het allermooiste. Als de mensen die instelling van me niet prijzen, God zal ze, dunkt mij wel, prijzen en begunstigen. Het lot kan een nieuwe storm tegen me ontketenen, Hij zal, wat Hij voorheen al gedaan heeft, me blijven inspireren. Ook de mensen zullen mijn instelling eens waarderen en zeker het nageslacht.

Maar ik overschrijd de omvang van een brief, omdat ik mezelf vergeet en me, in mijn genegenheid voor jou, laat meeslepen als in een dronken roes! Het lijkt wel dat ik geen brief schrijf, maar met je zit te praten. Je moet het niet wijten aan luiheid of gebrek aan tijd dat ik niet schreef aan de uitmuntende en vereerde abt, jouw beschermheer, maar ik had geen onderwerp dat de moeite waard was voor een zo groot man en ook aarzelde ik de eerwaarde, die erg welwillend is, maar die het ook erg druk heeft met veel belangrijke zaken, lastig te vallen met schoolse kleinigheden, waartoe onze bezigheden toch ook horen. Weet overigens, Anton, dat ik geen grotere wens heb dan zijne hoogheid met enigerlei dienstbetoon mijnerzijds te vereren. Maar het is één ding een goede vriend te schrijven wat je voor de mond komt, maar iets heel anders is het om de heroïsche geest van voorname mensen met een brief aan te spreken. Ook degenen die hen dagelijks begroeten moeten hen, schrijft Plinius,^3. vol eerbied benaderen. Neem jij daarom bij de verheven vader de plaats in van mijn brief. Beveel ook met de grootste vriendelijkheid en eerbied mij en Batt aan bij prior George.^4. Breng de dokter^5. en kanunnik Jacques Plumion,^6. uitmuntende mannen, aan wie ik veel te danken heb, mijn hartelijke groeten over.

Vaarwel, beste Anton. Vanuit Tournehem, 18 juli [1499]

3. Plinius de Oudere, Naturalis historia xi.

4. Georges van Brabant.

5. Ghijsbert Hessels; zie brief 95.

6. Het is niet bekend om wie het gaat.