De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 1. Brieven 1-141

54 Aan Christian Northoff
[Parijs, lente 1497]

In de lente van 1497 nam Erasmus privé-leerlingen aan om wat geld te verdienen met onderwijs. Onder zijn eerste leerlingen bevonden zich twee broers uit Lübeck, Christian en Heinrich Northoff, die bij Augustijn Vincent Caminade woonden en studeerden (zie brief 131, inleiding). Hoewel Erasmus niet in diens huis woonde, maakte hij met hen kennis

[p. 127]

door Augustijn, en hij begon met hen te corresponderen. Christian keerde al spoedig terug naar Lübeck om koopman te worden. Heinrich bleef bij Augustijn in Parijs tot februari 1498 (zie brief 70). De brieven die Erasmus aan zijn leerlingen schreef waren waarschijnlijk bedoeld als voorbeelden van Latijnse stijl. Later schreef hij voor hen een boekje getiteld Familiarum colloquiorum formulae (Voorbeelden van beleefde conversatie, Parijs, 1500).

Erasmus aan Christian, die, met behulp van Augustijn, een te opgesmukte brief had geschreven

Groeten zoveel je maar wilt. Bij God, ik had niet zoveel elegantie, of liever gezegd welsprekendheid, van je verwacht, want dat je een elegant schrijver zult worden, heb ik wel voorzien. Daarom vooral heeft je brief mij veel genot verschaft en daarom spoor ik je aan verder te gaan op deze weg, dan zul je eens de gelijke zijn van je leermeester. Maar ik vind wel dat je bij een bepaalde stijl moet blijven, om te voorkomen dat je stijl wisselend en inconsistent wordt. Verder moet je bij voorkeur een stijl kiezen, die het beste past bij je aard. Ik wil wel een gissing doen. Het lijkt me dat je dichter bij de stijl van Timon^1. staat dan bij die van Cicero, die ik zou prefereren. De Attische stijl^2. zou de beste zijn. Van de Aziatische welsprekendheid^3. sta je ver af; bij die van Rhodus heb je niets te zoeken. Je stijl doet af en toe denken aan die van de Puniërs^4. of liever aan die van de Allobrogen, die verreweg het fraaiste mengsel geeft, omdat die gedeeltelijk Arabisch, gedeeltelijk Spaans is,^5. en ‘de wijn van Calès soms paddenbloed verbergt.’^6. Maar het is nogal dwaas van me om als een varkentje jou te gaan onderwijzen, terwijl je Minerva zelf in huis hebt.^7. Je leraar is echter buitengewoon goedhartig en zal het me niet kwalijk nemen als ik mijn zeis in zijn oogst steek; dat zal ik vaker doen. Deze vorm

1. Timon, de mensenhater in Athene. P.S. Allen veronderstelt dat Tiro is bedoeld, een vrijgelaten slaaf en secretaris van Cicero.

2. De Attische stijl wordt gekenmerkt door zuiverheid en bevalligheid.

3. De Aziatische stijl was zeer bloemrijk en uitbundig.

4. Verwijzend naar de beroemde scholen van Carthago.

5. Erasmus plaagt Northoff; de Allobrogen waren een oorlogszuchtige stam in het zuiden van Frankrijk.

6. Juvenalis, Satires i, 69, spreekt van een vrouw die haar man vergiftigt met het bloed van een pad in de wijn van Calès.

7. Naar het gezegde: het varken onderwijst Minerva (Erasmus, Adagia i, 1, 40).

[p. 128]

van onderwijs is wel prettig: hij geeft de stof op, jij kiest de woorden. Zo deed Crassus^8., een heel goede spreker, het ook dikwijls maar hij putte uit vroegere voorbeelden. Zelf heb ik de kraai van Horatius^9. gezien. Ik wil niet dat jij op hem gaat lijken. Dat zal gebeuren als je in alles je leraar navolgt.

Je schrijft dat je van me houdt. Daarmee vertel je niets nieuws. Ik wist dat allang. Wat onze rivaliteit betreft, Christian, daar hoef je je geen zorgen over te maken. Jij bent heel erg goed, als Augustijn de waarheid spreekt, en dat doet hij gewoonlijk. Mijn groeten voor jou en voor je Daedalus.^10.

8. Lucius Crassus: zie Cicero, De Oratore i, 154, 5.

9. Horatius, Epistulae i, 3, 19, over een kraai die zich tooit met veren die hij van een pauw heeft gestolen.

10. Daedalus maakte voor zichzelf en zijn zoon Icarus vleugels, bevestigd met was. Icarus vloog te dicht bij de zon, waardoor de was smolt en Icarus in zee stortte. Erasmus suggereert hier dus dat Christian een hoogvlieger is die met andermans veren pronkt.