De kroniek van Abel Eppens tho Equart

⁺ Instrument³⁾ van den religioensvrede an den stadt Gronnigen in hystoria angetogen anno 1578, 13 Novembris⁴⁾.

Van Pawssche religioens quytlatunghe.

Georg van Laleing, grave to Renneberch, vry- und bannerheer to Ville und heer to Villeroe, Imbreches, stadtholder und captein-generael over Vreslandt, Overijsel, Gronnigen und Lingen etc. Edele, erentvesten, erbare, hoechgeleerde lieve besunder.

Ons hebben etlicke guede borgeren und ingesetenen der stadt Gronnigen (die den religioensvrede na den dispositie van Sijn Altezen begeren te geneten) myt onderdanicheit to kennen ghegeven, hoe dat sie uluyden daeromme angesocht hebben, maer dat gij swaricheit gemaeckt hebben van den eedt van het corpus der vorscreven stadt

+ fol. 11.

3) Met dit instrument verklaarde Rennenberg dus ook in de stad Groningen den religievrede voor geldig en kondigde dezen af niettegenstaande het verzet van de regeering der stad, die zich beriep op den eed op de Pacificatie, welke verandering in de religie verbood. Maar een deel der burgerij, de Gereformeerden, hadden de invoering verzocht en Rennenberg grondde zich op dat verzoek, toen hij de afkondiging bewerkstelligde en tevens de regeering van den genoemden eed ontsloeg. Opmerkelijk is hier het verschil van de wijze, waarop de religievrede in de Stad en in de Ommelanden tot stand kwam.

4) Het stuk in het rijksarchief te Groningen (Reg. Feith 1578 n^o 114) is niets anders als een 19e eeuwsch afschrift naar het h.s. van Abel Eppens. Het origineel schijnt verloren gegaan te zijn.

[p. 32]

solemnelicken den 15 Martii anno 1577¹⁾ gedaen ys, und anderen meer, ys verbedende veranderinghe in die religie. Derhalven dieselven versocht onse verclaringhe und volgens des eedts vorscreven ontlastinge. Hieromme hebben wij niet connen weygeren onse menunghe hierup tverclaren, dat wij wol tovreden sindt und ock niet anders begeren offte verstaen tbehoren to gescheen, dan dat die dispositie van Sijn Alteze, soe wol in anderen als in desen behort vullen kracht tworden. Dat wij ock ontslaen den vorscreven stadt van Groningen van den vorscreven eedt in punct van die religie, und wijders neit, und datselve ock niet breder dan conform die vorscreven dispositie und ordinantie van Sijn Alteze.

Edele, erentveste, erbare, hoechgeleerde, wijse, lieve, besunder, die Heere sij myt ju. Datum Buegel in onsen veltleger voer Deventur den 13 Novembris 1578. Ondertekendt: u guede vrundt Georg van Laleing. Die upscryfft: Den edelen erentvesten erbaren hoechgeleerden onsen leven besunder borgemeisteren, raedt, olt und nije, sampt talemans, gesworen meente und boumesteren van den gilden der stadt Gronnigen.

1) Deze eed komt niet voor in het Register op het archief van Groningen.