Det dank'tich d'n duvel

Volksverhalen tussen Peel en Maas

[p. 118]

geheime onderaardse gangen

In de volksverhalen komt men aanduidingen van geheime onderaardse gangen herhaaldelijk en overal verspreid tegen. Meestal betreft het gangen bij kastelen, oude verdedigingswerken en hun ruïnes. Dikwijls betreft het niet meer dan een aanduiding van plaats en zit er nauwelijks een verhaal in.

Een meer uitvoerig verhaal trof ik echter aan over de gang bij de burcht van Kessel. Ik geef het eerst weer zoals mijn ouders in Helden het vertelden en vul het daarna aan met wat ik van anderen hoorde.

Volgens verhalen van oude ooggetuigen zou, van het kasteel uit, een vluchtgang onder de Maas door naar een heuvel aan de reuverse kant hebben gelopen. Deze gang was onder de rivier ingevallen en vol water. Men zou er vroeger eens een hond van het kasteel uit ingejaagd hebben. Deze was nooit weergekeerd. Van het nog aanwezig zijn van de uit- of ingang bij ‘de Konijnsberg’ aan de overkant wist men niets. De mogelijkheid om zulk een stenen gang vroeger onder de Maas door te bouwen, lijkt zeer onwaarschijnlijk. Nu kan men echter op zeer oude kaarten van Kessel constateren dat er een vervallen Maasarm tegenover Kessel staat. Bij tekening van die kaart stond daar nog water in. Een bruggetje leidde van Reuver naar

[p. 119]

de waard, waarin de Konijnsberg nu nog ligt. De Maas zelf staat op deze kaart echter vlak langs Kessel en het kasteel getekend. Als de loop van de Maas heel vroeger anders is geweest, hoefde die gang helemaal niet onder de Maas te zijn aangelegd. Een sterke aanwijzing voor de vroegere situatie, dat de Maas een ronde bocht naar rechts maakte en achter de Konijnsberg om liep, volgt ook uit het feit, dat de gemeentegrens van Kessel midden door die thans vrijwel droge bedding aan de Reuverse kant loopt. Bij de bevrijding, op 18 november 1944, kregen we thuis inkwartiering van een groep Engelse Paratroopers. Hun commandant, een kolonel, die van wat huiselijkheid hield, kwam als hij geen dienst had bij ons in de kamer. We probeerden van beide kanten onze taalbarrière te overwinnen, desnoods met handen en voeten, en elkaar te verstaan. We hoorden van hem dat het kasteel in Kessel door terugtrekkende Duitsers opgeblazen was en dat hij er met zijn groep een waarnemingspost bezet hield, vlak op de oever. Zo kwam het gesprek op deze oude burcht en die onderaardse gang. Hij hield zijn oren gespitst, wilde alles over die gang horen en waar hij deze kon vinden. Hij trok er op uit om een tolk te vinden. Om te weten te komen waar vermoedelijk die ingang was, haalden we er nog een jonge vriend bij, genoemd ‘Cep’, die twee jaar als knecht op de boerderij van het kasteel gewoond had. Deze Cep wist het echter ook niet. Hij had zelfs nooit van het bestaan van de gang gehoord. De kolonel verzocht Cep mee naar het kasteel te gaan. De tocht was overdag zo gevaarlijk, dat men bij ‘de Oda-hoeve’ de jeep onder een boom zette, te voet naar het kasteel trok en er een nacht moest overblijven. In de ingestorte gebouwen vond men geen

[p. 120]

aanwijzing en het plan, om de Duitsers via die gang aan de overkant te verrassen, ging niet door.

Betreffende dezelfde gang vertelt Gerard Nijssen uit Kessel, dat hij als raadgever veel op het landbouwbedrijf bij het kasteel kwam. Het kasteel was toen bewoond door kloosterzusters, die een pensionaat voor meisjes exploiteerden. De Moeder-Overste maakte hem eens attent op de ingang. Die bevond zich op het eerste verdiep aan de westkant in een gang. Er was daar een boog in de muur, waarin een kleine plaat-ijzeren deur, doorboord met gaatjes. De deur was gesloten met een roestig kluister. Hij probeerde er in te kijken, maar 't was pikdonker. De zusters hadden vrees voor het bestaan van die gang.

Een oom van mij in Helden vulde het verhaal aan met het volgende. Een vroegere Heer van Kessel zou eens van deze gang gebruik hebben gemaakt tijdens een belegering. Een zwager van hem, een metselaar Coenen uit Baarlo, heeft in dit kasteel een jaar lang op last van de Overste voor de zusters metselwerk en herstellingen uitgevoerd. Op zekere dag zei Moeder Overste: ‘Coenen, kom eens even mee. Ik heb nog een karweitje voor U.’ Ze bracht hem door een gang bij het beschreven boogpoortje en zei: ‘Dit is de deur van de onderaardse gang. Mijn medezusters zijn er bang voor. Metsel de boog dicht met stenen en pleister het mooi gaaf bij.’ De sterke ijzeren deur werd netjes achter een muur verborgen.

Nog een kort verhaaltje uit Neer. Huis ‘Keizersbos’, omstreeks 1200 gesticht en gebruikt als klooster, ligt op een hoogte, omgeven door brede thans droge grachten. In deze heuvel zouden onderaardse gangen ontdekt zijn. Een ander spreekt van grafkelders voor de kloosterlingen.

[p. 121]