Tondalus' visioen en St. Patricius' vagevuur (2 delen)

Die ix pine ende die leste. dat is die gront van der hellen

DOe sij te samen ghingen. ende onderlijnge te samen spraken Siet soe quam haestelike anxte der zielen in ende onverdrachlike kelde ende meeren stanc dan sij te voeren ghehadt hadde Donckerheiden die ontellic meere waren. dan sy te voeren ghesien hadde. moeynisse ende ver\driet.

[fol. 152c]

Alsoe dat hoer docht dat alle die fondementen der we\relt beveden Also dat sy ghedwongen wart den engel die voer hoer ghinc te seggen Och mij here, wat ist dat ic qualiker ghestaen kan dan ic ghewone bijn. Want ic bijn soe seer verveert dat ic niet hebben en kan den geest toe spreken. Ende doe sij staende ontbeide die antwoerde des engels. want si en mochte van groten anxt hoer niet verrueren. Soe ontfoer hoer die engel haestelic. ende sij en mochtes niet meer sien. Ende doe dese onselighe ziel sach. dat sij voel verre was van allen sunderen. die sij te voeren ghesien hadde. |152d ende dat si hoers lichtes beroeft was. ende van allen troest. Wat mocht sij anders dan wanhopen van gods ontfermherticheit. Want als salomon secht. soe en was inder hellen noch wijsheit noch konste. derwerts dat die ziele wanderde. Ende hier om en had sij ghenen raet. als hoer die hulpe gods ontbrack. Ende doet een tijt vergaen was ende sij alleen in aldus groten vresen was. Soe hoerden sij dat gheroep. ende krijssen van eenre groter scharen. ende soe anxteliken donreslach. Dat onse cleynheit dien niet en mochte ontfaen. Noch der zielen tonge. Alsoe die man sechde, en mochte vertellen. Hier om soe sach sij al omme

[fol. 153a]

of sy in enigher manieren sien mochte. Van wanne hoer alle dese dingen weeren gekomen Doe sach sij enen vierkanten putte als een water cisterne Cisterne dat is een onreyne putte. die tot hem trect ander vlietende vochticheiden van boven comende der men quit wesen wil. ende daer in gheleidet werden Dese putte warp uut hem ene stinckende columme vuers ende rokes Ende die columme [...] reicte op tot den hemel Ende in die vlamme was een alte grote schare van zielen ende van duvelen die opwarts vlogen als voncken mitter vlammen die op voer Ende als die roke verghinc soe vielen sij weder mijtten duvelen

[fol. 153b]

in den putte toe den gronde toe. Doe die ziel dit grote ghesicht sach. des wolde si achterwarts gaen mer sij en mochte hoeren vote vander erden niet heffen Ende doe sij dicwil hoer des van anxte pinde te doen. Ende sij sach dat sijs niet doen en conde als sij wolde. Soe waert sij mit groter verwoetheit verhettet tegen hoer selven. ende mit hoeren nagelen schoerde sij hoer wangen. ende riep: We mij, waer om en starfic niet. Ende waer om en wolde ic onsalige den scrijftuere niet geloeven. wat verwoetheit bedroech mij Doe die duvelen dit hoerden die mitter vlammen op quamen soe omstonden si se alte hants mitten getouwen. daer [si]

[fol. 153c]

die onselige zielen mede totter pinen wart trecten. Ende sij stonden omtrint hoer als bijen ende barnden als vuer in doernen Ende riepen alle mit eenre stemmen aldus O onselige ziele. die weerdich byste [der] pinen. wanne bistu hier ghecomen Du en heves noch niet gheprueft wat pine is Noch salstu sien die pinen die dine werken verdient hebben. daer du niet en salste moghen uut comen Mer altoes levendich barnen in pinen Du en salste niet moegen vinden enigen troest of enige toevlochte. of enich licht sien Du en salste nummermeer mogen hopen enige hulpe of ontfermherticheit. Want du bist gecoemen totten

[fol. 153d]

poerten der doot ende men sal dij voeren sonder beiden ter nederster hellen. Die di hier ghebracht hevet die heeft dij bedrogen. hi verloes di of hi mach van onsen handen, du en salsten nummermeer sien. Wes serich, onselige. ende wes druevich. weyne. roepe ende hule Du salste weynen mitten wenende ende screien mitten scriende Ende ewelic salstu barnen mitten bernenden. Want nyement en is die dij wil. of mach verlosen uut onsen handen Ende sy spraken onderlinge: Wat ist dat wij lange beiden, trecken wij dese ziele. ende toenen wij hoer onse nydicheit. ende gheven wij se lucifer Aldus wettede si hoer wapen

[fol. 154a]

ende drechde si mitter ewiger doot Ende dese geesten waren swart als kolen. ende hoer ogen waren barnende als lampen mit vuer. Hoer tande waren wijt als die snee. Ende hadden sterten als schorpionen Ende hadden ysseren cla\wen haerde scharp Ende sij hadden vlogelen van ghiren Ende doe sij hem beromden dat [sij] dese ziele sonder beiden mit hem nemen solden. Ende sij hoer die weynende songen een liedeken der doot. Doe quam daer die geest des lichtes. Ende hij vertroeste dese ziele [mit woerden] als hij plach Ende sechde: Verblijt ende wes vrolic, dochter des lichtes wanttu salste vercrygen

[fol. 154b]

ontfarmherticheit ende niet ordel. Want du salste die pinen sien ende niet meer lijden