Tondalus' visioen en St. Patricius' vagevuur (2 delen)

Van eynen groten huyse daer eyne onbluschelike vlamme uut blakede .vide.

Alse dese twe ghingen desen ruwen donckeren wech saghensi eyn open huys van groetheiden gelijc eynen groten berghe ende alront als eyn oven / ende uut dien monde quam eyne vlamme die / die zielen verbornde die in dusentich schreden nae daer waren / Mer dese ziele die eyn deyldes gelijcs ghenoech hadde ghedoecht en wolde niet naerder treden / Ende seide tot horen Ingel / [B]esiet, wi maken der poerten der doet / ende wie sal my verlosen Dingel antwoerde / Van deser butenster vlammen suldi verloest weerden / mer int huys daerse uut compt daer moetdi ynne Alse noch nare quamen / saghense vleyshouwer mit [...] aexen / met messen / mit duersbilen / mit eggeren / ende mit scarpen sekelen / mit houwelen / mit speten ende mit alrehande wapenen daerse die sielen mede mochten villen, onthoefden ochte ontleeden Dese stoenden voer die poerten in mydden der vlammen ende tormenten mennyghe ziele mit desen voerseiden instrumenten Alse dese seel sach dat dit meere pijnen waren dan si noyt te voeren gesien had, seidese totten Ingel: Heer mijn ic bid [u] verloest my van desen eynen tormente ic wille gheern al dander doeghen die hijr nae comen moghen Dingel seide: Dit is eyn meere tormente dan ghi noyt hijr te voeren saget

[fol. 12a]

Mer noch seldi hijr nae eyn sien / dat boven al die pijnen gaet / die ghi noyt ghesien of ghepenst mochtet hebben. Vollic [...] gae wi in dit tormente / want verwuedde honde wachten daer uwer compst Dese siele beefde ende cramp van anxte ende bad hem hoe si zeerste mochte / dat si deser pijnen ontgaen mochte / Mer en mochte hoer niet gheschien De duvele de saghen datsi hoen gelievert was / voeren hoer over met lasterliken woerden / ende mitten voerseiden wapenen morseelden sijse al in stucken ende worpen die stucken int vuyer Wat salic daer meer af segghen Daer in was gheweyn druefheit / ende rouwe / versuchten / ende cryselinge van tanden / buten waeren die blakende vlammen ende bynnen eyn starck borrende brant van zielen mit eynre onversaliker ghiericheit van spijsen Die schamelheit van [...] den zielen waert ghetorment mit mennigerleye pijnen / Daer die schamel lede solden staen beyde van mannen ende van wijven / Daer scheynt al cryetslinge van wormen ende oec niet alleyn wereltlic volc Mer oec dat ic niet sonder groete vreyse segghen en mach / den gheestliken volken cropenre inne wrede beesten ende woerden ghetorment in allen sijden / so datter

[fol. 12b]

gheyn crachte jeghen en mochte staen Negheyn volc en was versiekert van desen tormente / noch gheordent / noch ander ende ic my oec schame te segghen / monnichen ende nonnen waren oec hijr inne / ende so si van meer staet waeren / so si meer ghepijnt waeren Alse dese zeel lange ghedoecht hadde dese tormente ende derre gelijc die ongeloeflike waeren / so bekindesse hoer selven des wel weert Ende als god wolde ende wisse selven hoe / so ghevoeldesse hoer selven uuter pijnen ende vant hoer sittende daert herde doncker was inden scade vander doet Alse niet langhe gheseten en hadde / sachse wieder tliecht des levens, horen Inghel. Si, die bitterheiden ende rouwes vol was, seide tot hem Acharme, waer by hebic so voel ghedoecht Ende wat eest dat die wijse lude seiden Deerde es vol gods ontfermherticheitden / waer es nu sijne guedertierenheit ende ontfermherticheit Dingel seide Achlase, dochter ende hoe mennich es bedroeghen bleven die [...] de glose niet en [...] verstaet Al is god ontfermhertich hi es oec mede gerecht Die gherechticheit gieft elken nae sijnen verdienten Ende donfarmherticheit verghieft mennige sonde Ende

[fol. 13a]

ghi doecht dese pijne nae uwen verdienten mit rechte Mer dan soldi gode dancken als ghi sien solt die tormente die hi u vergheven sal Ende ochte god alle die sonden vergave / waertoe solden die minschen dan guet sijn Ende of si niet en ontsaghen die tormenten waer toe solden si sparen te sondighen Ende waeromme soldense penitencie doen nae die biechte of si gode niet en ontsaghen Daeromme god, die alle dinc wel ghevoecht heet, also hi mengde die gerechticheit mitter ontfermherticheit. so heet hi oec ghetempert dontfermherticheit mitter gherechticheit / dat deyn sonder dander niet en si / Want al laet hi den sonderen die gheyne penitencie en doen / guet gheschien in die werelt by sijnre ontfermicheit / nochtan moeten si hijr doeghen nae hoeren verdienten / nae sijnre gherechticheit Ende al eest datten gherechten luden eynich ongheval in die werelt toe comet / by synre gherechticheit, so woert hem nae hoere doet dewelike leven ghegheven by sijnre ontfermherticheit Ende in dien gaet dontfermherticheit boven die gherechticheit dat negeyn guet werck en blijft van gode ongeloent Mer voel quader werken verghieft hi Nyemen en es vry van all[e]n sonden / eyn kijndekijn van eynre nacht niet

[fol. 13b]

Nochtan weerden vole zelen verloest vander hellen Mer dese seel die cracht ontfaen had in hoer selven van desen troestliken woerden / sprac totten ingel: Kersene here / die niet verdient en hebben in dye helle te varen / waeromme laetmense daer varen Dats daeromme, seide dingel / als si die swaer tormenten ghesien hebben daer si ave verloest sijn / datsi te meer horen schepper solen loven ende dancken ende te meer selen bernen in sijnre mynnen Ende also oec die selen die ter hellen weerden ghewijst Die weerden oec teerst gheleyt ter heyliger glorien omme dat, als si ghesien hebben den loen / dien si al willens verloren hebben ende si ten tormenten comen / dan ghedencken solen der blijtscappen ende hem noch meer beserighen Negheyn tormente en es so groet alse ghescheiden te sijn vanden aenschijn der gotliker moghentheit ende van den heyligen ingelen Ende daeromme die pape, dien ghi onghescaet saget gaen over die brugghe, hi was geleyt ten tormenten / omme dat, alse hijse ghesien hadde, dat hi te meer solde bernen mitter minnen gods / hi was ghevonden eyn guet ghetrouwe knechte ende vroet Ende daeromme sal hi ontfaen die croene des levens / die god geloefde den ghenen die hem minnen Ende dan seide hi voert

[fol. 14a]

Want wi noch niet alle die tormente gesien en hebben so gae wi Doe seide die ziele: [...] Ochte

wi noch weder ter glorien keren solen / so bid ic u dat ghi haestlic voergaet ter tormenten waert