Het kan je gebeuren

[p. 46]

Schadevergoeding

Frank was tuinman. Niet een tuinman met één vaste werkgever, daar was hij veel te bedrijvig en vooruitstrevend voor. Frank had een aantal tuinen die hij periodiek onderhield, bij mij kwam hij vanaf zijn zeventiende twee keer in de maand op de zaterdagmorgen en zodra hij klaar was, genoot de tuin van mijn rechterbuurman zijn aandacht, dat viel dus steeds op de zaterdagmiddag. Al gauw stond hij bij de hele buurt bekend als een eerlijke jongeman, wie je het aannemen van alle boodschappen met een gerust hart kon toevertrouwen. Geleidelijk aan waren we zo vertrouwd met elkaar geraakt, dat ik hem een sleutel van mijn huisdeur gaf als ik weg moest. Op dagen waarop hij mijn tuin verzorgde, at hij mee en deed ongevraagd de afwas. Op zijn verzoek om mij samen met de buurman bij de kredietbank borg te stellen voor een bedrag van driehonderdenvijftig dollar, kreeg hij dan ook zonder de minste moeite mijn toezegging. Ook de buurman willigde het verzoek direct in. ‘Eline vindt dat ze best een steentje kan bijdragen in de huishouding. Met het geld van de lening wil ze een wasmachine kopen. Ze gaat dan voor verschillende mensen de was doen, zodat de wasmachine zichzelf kan afbetalen. Ze werkt hard hoor meneer, en ze is erg handig. Vindt u het niet een goed idee van Eline?’

't Viel me op dat Frank steeds weer met veel warmte en waardering over zijn Eline sprak. We waren dus wel benieuwd geworden wie die Eline was van wie Frank het zo stevig te pakken bleek te hebben.

Een kleine week later klopte hij op een avond met zijn Eline aan om te bedanken. Eline, zwanger van haar eerste, bleek een lief bedeesd meisje te zijn met kuiltjes in haar wangen en lachrimpels. Ze maakte op mij de indruk van het type mens dat in een distributiecentrum in een willekeurige file aansluit, geduldig haar beurt afwacht om dan met een brede glimlach te vragen in welke rij ze moet staan om een nummer te nemen om in haar juiste rij te staan. Ze paste precies bij Frank, geen van beide erg intelligent. Maar dit

[p. 47]

werd ruimschoots vergoed door een haast overmatige dosis vriendelijkheid en eerlijkheid. Geestdriftig vertelde Frank over hun plan om de wasmachine zichzelf te laten betalen. Eline was zichtbaar trots toen ik haar initiatief prees en haar aanmoedigde zo door te gaan. Met een dankbare glimlach werd mijn aanbod ontvangen om als eerste grote-was-klant geregistreerd te worden. Twee dagen na hun bezoek vertelde Frank mij bij mijn thuiskomst dat de gordijnen van mijn huis aan een grote beurt toe waren. Eline had hem verteld dat ze dat had gemerkt toen ze bij mij op bezoek waren. Zij had het reeds met hem besproken en ze was bereid alle zestien voor dertig dollar te wassen en te strijken. Ik stemde ermee in en maakte de afspraak de gordijnen de volgende middag bij hen te bezorgen.

Na enig rondrijden op het project vond ik het adres. Achter een scheefhangend open venster van het huisje hing een fel rood gordijn dat om aandacht bedelde. Het helder gebezemde erf en het vlammende gordijn vormden samen een ondefinieerbaar harmonieus contrast met de povere buurt. Toen ik mijn pak gordijnen bij de deur wilde afgeven, werd ik ietwat bedeesd naar binnen uitgenodigd om de nieuwe aanwinst te bewonderen. Het viel me direct op dat ze in de woonkamer de fles met bloemen niet op het van kistenhout vervaardigde tafeltje had staan, maar op de wasautomaat, het meubelstuk dat blijkbaar haar grote trots was en in die kleine ruimte evenals het rode gordijn tot kijken dwong. Reeds bij de eerste oogopslag was het mij duidelijk dat Eline en haar Frank een gelukkig stel waren en dat ze hun kind in deze omgeving best een goede opvoeding zouden geven.

Een oude wijsheid schoot me door het hoofd: heel vaak kunnen mensen die nooit rijkdom gekend hebben, ongeveinsde levensblijheid etaleren. Ik moest even lachen toen ik me erop betrapte dat ik stond te filosoferen.

‘Wat ziet je huis er toch gezellig uit’, stelde ik vast. Het compliment dat oprecht gemeend was, deed Eline helemaal ontdooien. Ze vertelde me dat ze vroeger de was altijd op de hand had gedaan en eigenlijk nog helemaal moest leren omgaan met haar nieuwe aanwinst. Bij haar ouderlijk huis hadden ze zich de luxe van een wasmachine niet kunnen veroorloven. Ze streefde ernaar haar kinderen de dingen te geven, die zij in haar jeugd had moeten ontberen. Mijn lichte verwondering was haar blijkbaar niet ontgaan toen ze sprak over

[p. 48]

haar kinderen. Een beetje verlegen legde ze een hand op haar hoge buik en vertrouwde me toe dat dit wel haar eerste was, maar zeker niet haar laatste, daarvoor hielden zij en Frank teveel van kinderen.

‘Frank zegt altijd: één is geen.’ Met een prettig gevoel stapte ik op. In de auto zette ik een cassette met vrolijke muziek op.

Hoewel ik toegezegd had de gordijnen weer op te halen, kwam Eline ze twee dagen later zelf afleveren. Ze was alleen. De bus had haar een paar hoeken van mij verwijderd, afgezet. Te voet had ze de afstand verder afgelegd, het grote pak gordijnen met zich meesjouwend. Ze was natbezweet en haar buik en borsten leken extra groot en gespannen. Een glas sap bracht verkoeling. Nadat ze weer op adem was gekomen, vroeg ik haar waarom ze niet gewacht had tot ik de gordijnen was komen ophalen. Waarom had in het uiterste geval niet Frank, maar zij met haar hoge buik met het pakket hier naar toe gesjouwd? Haar antwoord kwam met een intonatie alsof het een vanzelfsprekend feit was: ‘Met dit regenweer zijn de straten van onze buurt vol diepe gaten, vaak blijven auto's steken. Ik wilde u dat besparen.’

Even was het stil, toen keek ze schuchter naar me en vervolgde heel zacht: ‘Frank wist niet dat ik de gordijnen vanavond hier zou brengen. Hij zou het niet goed vinden, alle werk neemt hij me dezer dagen uit handen.’

Ze keek naar de vloer toen ze haast fluisterend zei: ‘Die jongen werkt overdag al zo hard en als hij straks van de Avond Technische School thuis komt, moet hij nog studeren en huiswerk maken.’ Eline ging rechtop zitten, keek me in de ogen en eindigde haar opsomming van excuses met vastberaden stem: ‘Ik heb het pak dus zelf gebracht.’

Ze dronk haar glas leeg en vertelde me dat ze net zulke mooie gordijnen zou aanschaffen als ze eens geld had. ‘Met het wassen en strijken van mijn stel zal ik zeker geen problemen krijgen. Met uw gordijnen heb ik reeds de nodige ervaring opgedaan.’ Een beetje weifelend ging ze verder: ‘Het ongelukje dat me met bleekmiddel bij het behandelen van uw gordijnen is overkomen, gebeurt me ook nooit meer.’

Ik rook onraad en opende het pakket om zelf vast te stellen hoe ver ‘het ongelukje’ reikte.

De gordijnen waren keurig gestreken en gevouwen, maar de stof was door een overmatige hoeveelheid toegediend chloor dusdanig aangevreten, dat er overal scheuren en gaten in zaten.

[p. 49]

Blijkbaar was de schok op mijn gezicht af te lezen, de aanschafsom van meer dan tweehonderd dollar was voor mij immers net het trekken van een hoektand geweest. ‘Sorry’ zei Eline met haar ontwapenende kuiltjesglimlach. ‘U hoeft mij niet de hele dertig te betalen, we zullen de schade delen. U kunt me vijftien geven.’

Even stond ik verbijsterd te kijken. Schade delen? Vijftien, de helft van het wasloon! Waar heeft ze het over? En mijn tweehonderd dollar gordijnen dan? Verschillende emoties vochten om voorrang, waarvan boos worden boven aan de lijst stond, maar toen ik haar aankeek, was Eline één grote glimlach, zij was mij immers tegemoet gekomen. Frank zou blij zijn als ze hem vertelde hoe vriendelijk ze zijn baas behandeld had.

‘Ach’, zei ik, ‘we hebben allemaal van die dagen waarop niets lukt!’.

Ik deed mijn best om ook te glimlachen toen ik haar het geld toestak. ‘Alsjeblieft, Eline, hier is de hele dertig, vijftien gereduceerd wasloon en vijftien voor pampers voor de kleine die op komst is. Ik kraak voor jullie dat het een stevige boy wordt.’