Gheestelycke dichten

[p. 183]

LXVIII. gedicht.
Van het Oordeel.

DE werelt is haest vol van veel verwaende geesten,
Die 't leven van den mens gelijcken by de beesten:

Die seggen overluyt, dat hy geheel bederft,

Dat oock de edel' siel gelijck het lichaem sterft.

Dat naer des lichaems doot geen leven is te wachten:
Dat allen het geluck hier is alleen te achten:

Dat hier in dit verdriet de meeste welvaert leyt,

En datter geene vreught hier-naermaels werdt bereydt.

Dat niemant van de doot sal andermael verrijsen:
En dat elck blijven sal in 't graf der wormen spijsen:

Dat niet en sal geschien, dat 't lichaem soo te niet,

Noch eens sal onderstaen dat Godt op 't lest gebiet:

Dat wy naer langhen slaep noch sullen eens ontwecken,
En 't selve lichaem dan de selve siel bedecken:

Dat allen het geremt noch kommen sal aen een

Soo't van te voren was; en 't vlees weer aen het been:

Dat 't lichaem, dat nu leyt berooft van alle sinnen,
En anders niet en is als vuyligheyt van binnen,

Dat dat sal andermael noch kommen tot de spraeck,

Weer krijgen het gesicht, 't gehoor, 't gevoelen, smaeck.

Veel menschen zijnter toch die hier in leelijck dolen,
En buyten 't waer geloof besoecken vremde scholen:

Daer niet en werdt geleert dan 't geen' dat vlees en bloet,

Tot allerhande vreught geeft dag'lijcks meer den voet.

Want, al wat hier den mens verwect tot 's werelts lusten,
En, daer hy voor gemack, soect lief'lijck in te rusten,

Dat wilt hy volgen in, en houden voor het best;

Gods oordeel stuert van kant, 't welck kommen sal op 't lest.

Voorwaer een quaet besluyt, en averecht gewandelt,
Als een onwijsen mens d'almogentheyt mishandelt:

Noch anders iet gelooft dan 't gene hy verstaet,

En sijn onwijs verstandt te boven niet en gaet.

[p. 184]

 

Al of den grooten Godt, die hondert duysent dinghen

 

Op eenen oogenblick volmaect'lijck kan volbringen,

 

Niet meer en konst gedoen als daer hy met de handt

 

Gemack'lijck kan ontrent, of vat met sijn verstandt.

 

Al of Gods groote macht, die niemant kan vol-weten,

 

Een mens van aerdsche stof sou konnen afgemeten.

 

Al weten wat Godt weet: begrijpen wat hy doet:

 

En sijn' almogentheyt oock bringhen onder voet.

 

Laet dan dit sot geraes uyt onse sinnen setten:

 

Laet dieper op de doot, en op Gods oordeel letten:

 

⁺Laet dincken wat wy zijn: geschapen na Gods belt

 

⁺Met redelijcke siel: die niet mach staen gestelt

 

By 't leven van een beest. Wy moeten dan dit spreken

 

Dat nievers toe en dient, uyt onse hoofden steken.

 

Want, die met leugentael sich selven toeft en paeyt,

 

Bevindt hem achternaer veel leelijcker begaeyt.

 

't Gaet seecker toch en vast, dat menschen niet en sterven

 

Gelijck een beeste sterft. Alleen komt tot bederven

 

⁺Het lichaem, niet de siel: die hier, en naermaels leeft:

 

En, als het lichaem sterft, noch 't selve leven heeft,

 

En eeuwelijck dat houdt. Maer wel is hier te mercken

 

Dat 't leven van de siel sal volgen hare wercken.

 

Want, soo sy hier verhuyst, voor God stracks komt ten toon:

 

⁺Die, soo hy haer bevindt, rechtveerdigh geeft den loon.

 

Niet voor gesetten tijt: maer die tot alle tijden

 

Sal zijn tot groote vreught, oft tot seer pijn'lijck lijden.

 

Was 't leven goet, was't quaet, den loon sal oock soo zijn:

 

't Goet leven volght de vreught, 't quaet leven volght de pijn.

 

Welck vonnis sal de siel geen langen tijt verbeyden,

 

Maer, soo't nu is geseyt, soo sy van hier gaet scheyden,

 

Oock op den selven stondt den Rechter 't recht uyt-spreect,

 

't Welck eeuwelijcken duert, en nimmermeer en breect.

 

En tot een klaer bescheedt van sijn diep ondersoecken,

 

Voor elck sal open-doen de toegesloten boecken

 

Van datter is geschiet. Waer in een ijdel woort

 

Oock sal geteeckent staen. Wie heeft sulcks meer gehoort?

 

Doch, soo de siel alleen geen mens en kan gemaken,

 

Het oordeel sal soo wel 't gestorven lichaem raken,

 

Als't raken sal de siel. 't Sal toch als't al vergaert,

 

Door Gods almogentheyt haest zijn noch eens herpaert

+ Gen. 1.

+ Prov. 2.

+ Suprà.

+ Rom 2.
Apoc. 14.

[p. 185]

 

Met sijn' verlaten siel. En vander doot verresen

 

Sal't eeuwelijck met haer in vreught, of droefheyt wesen ⁺

 

Gelijck het met de siel heeft goet of quaet gewrocht,

 

Soo worttet oock met haer in vreught, of lijden brocht.

 

Al is dan 't lichaem doot, en in het graf begraven:

 

Gegeven tot een' spijs om het gediert' te laven:

 

Of midden in het vier in asschen heel verbrant:

 

Gemaelen oock soo kleyn als savel ofte sant:

 

Al waer't oock in de zee geworpen en verdroncken,

 

Beneen in 't alder-diepst der wateren gesoncken:

 

Daer geten van den visch, vernielt, en heel verteert,

 

Dit al het lichaem niet tot sijn verrijsen, deert.

 

Want op den joncksten dagh (die Godt na sijn believen⁺

 

Aen elck gestorven mens sal klaerelijck bebrieven)

 

Sal wat gestorven was verrijsen rasch en snel

 

Met 't selve vlees en bloet, met 't selve been en vel.

 

Ick segh', den selven mens sal hem veropenbaeren⁺

 

Soo hy te voren was. Het selve hooft en hayren:

 

De oogen en de mont: met beenen, vlees, vel, bloet.

 

En vraeghdy hoe't kan zijn? 't Is Godt die dit soo doet.

 

Godt, die den hemel heeft van niet-met-al geschapen,

 

En d'Enghelen by hem genomen voor sijn' knapen:⁺

 

Het aerdrijck en de zee, en alles wat men siet

 

Door een gesproken woort geschapen soo van niet,

 

Sal hy niet konnen doen dat menschen eens gestorven

 

Niet eeuwelijck in d'aerd' als vuyligheyt bedorven?

 

Sal hy niet konnen doen dat heel het doot getal

 

Op eenen oogenblick noch eens verrijsen sal?

 

Sal hy die't meeste kan, niet konnen dat is minder?

 

Kan hy't niet al gedoen, wiens macht is sonder hinder?

 

Hy, die den eersten mens schiep als hy niet en was,

 

Sal hy niet konnen doen, dat hy terstont en ras

 

Sal op-staen vande doot? Dus moeten sy hen schamen,

 

Die van den grooten Godt, stout spreken sulcken blamen.

 

Godt, die almachtigh is, en werct na sijnen wil,⁺

 

En vindt in al sijn doen, of aerbeyt, of geschil.

 

En Christus, Godt en mens (om voorder dit te toonen)

 

Als hy met menschen vlees quam met de menschen woonen,

 

Heeft hy niet Lazarum, en dooden meer verwect,⁺

 

Die midden van het volck doot lagen uyt-gerect?⁺

+ Iob. 19.

+ Matt. 24.

+ Iob. 19.

+ Gen. [8].

+ Gen. 17.
Iob. 42.

+ Ioan 11.

+ Luc. 7.

[p. 186]

 

⁺En, doen hy aen het kruys had sijnen geest gegeven,

 

Is 't lichaem dat lagh doot in 't graf, niet worden leven?

 

't Is sekerlijck dat ja. Gelijckerwijs dan hy

 

Voorwaer verresen is, soo sullen oock eens wy.

 

't Is toch om onsen wil dat hy hier is gekommen:

 

Verresen vander doot: den hemel opgeklommen.

 

Bleef dan den dooden mens begraven in sijn graf,

 

Het waer gants te vergeefs hier iet te spreken af.

 

Wat vruchten sou hy toch uyt Christi lijden vaten,

 

Of hoe sou hem sijn' doot in 't minste konnen baten,

 

Want hy oock niet verrees? Voorwaer soo heyligh bloet

 

Om onsen wil gestort, gesteken wiert met voet.

 

En ditte niet alleen: maer altemael Gods vrienden

 

Die hier in groot verdriet en lijden hem wel dienden,

 

Zijn met de beesten doot: noch hebben voor hun leet,

 

Voor hun' verduerde pijn, voor aerbeydt ende sweet,

 

Ontfanghen rechten loon. Al hebben sy geleden

 

Oock dat men over hen met voeten heeft getreden:

 

Veracht, begect, bespot, gevanghen en geplaeght

 

Geweest om sijnen wil, en hem daer in behaeght,

 

Noch waeret te vergeefs: Die niet en willen deugen,

 

Maer meer in 't meeste quaet hen dagelijcks verheugen,

 

Geluckigh waeren hier, en naermaels sonder druck:

 

En, die de deught bemint waer buyten sijn geluck,

 

Die doot is, bleef hy doot. Oock isset gants verloren,

 

Dat Christus om den mens is van een' Maeght geboren:

 

Dat hy ons heeft gesocht, bemint, gestraft, geleert:

 

Soo menigh duysent mens tot beternis bekeert.

 

Het is oock te vergeefs, dat alle de Propheten,

 

Van Godt, en van sijn Rijck, ons hebben laten weten.

 

Der Martelaeren bloet vergoten op de straet,

 

Want niemant en verrijst, en doet hen oock geen' baet.

 

Sou niemant van de deught hier-naermaels loon ontfanghen,

 

Wat helpet dat den mens met innerlijck verlanghen,

 

Gods dienaer soect te zijn? slaet Godt daer op geen merck,

 

En volghter geenen loon, 't waer al verloren werck.

 

't En kan dan soo niet zijn gelijck de boose spreken,

 

Die dag'lijcks meer en meer met averechte treken

 

Godt sluyten uyt het hert: en soecken wel voor 't meest

 

Dat hunne siele stierf gelijck die van de beest.

+ Matth. 27.
Marc. 15.
Luc. 23.
Ioan. 19.
Matth. 28.
Marc. 16.
1. Cor. 15.

[p. 187]

 

Wel anders is den roep van Goddelijcke menschen,

 

Die hunnen meesten loon in 't ander leven wenschen.

 

Want niet hen soo seer sterckt in veelderleye deught,

 

Als dat Gods grooten loon in eeuwigheyt verheught.

 

Dit doet een minnaer Gods gewillighlijck besuren

 

Den aerbeydt die hy doet, om datter niet blijft duren

 

Van 't gene dat m' hier lijdt: en dat den loon daer veur,

 

Is boven onsen wensch, en suyver van getreur.