Gheestelycke dichten
(1622)–Willem van der Elst–
Auteursrechtvrij
[pagina 176]
| |
LXVII. gedicht.
| |
[pagina 177]
| |
Die, door onwinbaer' macht te niet doet alle Rijcken:
Op eenen oogenblick den stercksten doet beswijcken,
En velt ter aerden neer: die ygelijck vervaert
Door haer' bedroefde komst: die kleyn noch groot en spaert.
Den wijsen man, den sot, den rijcken met den ermen,
Dat leelijck is of schoon, gelijckelijck doet kermen.
Den eeldom en heeft oock by haer geen' plaets behaelt
Van voordeel of verdragh: maer elck aen haer betaeltGa naar margenoot+
Dees swaere seker' schult: niet eenen uytgesteken,
Al konst hy met sijn' tongh gelijck een Enghel spreken.
Geen' menschen toch aensiet: noch op geen' spraeck en past:
Geen uytstel oock en geeft op 't woort dat sy belast.
De sterckheyt kranckheyt is by hare macht geleken,
Die ijser ende stael gelijck een stock kan breken.
Geen' schoonheyt haer beroert: de wijsheyt sy versteect,
Geen' rijcke lien sy viert: want haer geen goet gebreect.
Met 't jonck geboren kindt, en een van hondert jaeren,
't Zy vrou-persoon, 't zy man, maect sy gelijcke paeren.
Geen' jonckheyt haer beweeght, geen ouderdom en kent:
Op niemant neemt sy acht: want s'heeft de oogen blent.
Den stercken Sampson wiert door hare macht versmeten:Ga naar margenoot+
Den wijsen Salomon gelijck een kint verbeten:Ga naar margenoot+
Den schoonen Absolon bleef hanghen aen een tack:Ga naar margenoot+
En Cresus rijck van gelt, oock naect en bloot vertrack.
De sterckheyt de' geen' baet: de wijsheyt wiert verwonnen:
Het gelt wiert niet aensien: de schoonheyt gants geschonnen.
En soo de doot met die heeft haren wil gedaen,
Soo sal sy doen met ons. Houdt seker dit vermaen.Ga naar margenoot+
't Is soo van Godt gestelt, dat wy al' moeten sterven,
En met het minste dier lichamelijck bederven.Ga naar margenoot+
Gelijck wy zijn gemaect van aerde rou en grof,
Soo moeten wy noch eens veranderen in stof.
Het lichaem dat soo seer alom wilt zijn gepresen,
Moet voor het vuyl gediert' een' aerdsche spijse wesen.
Dat nu naer 't muscus riect, soo door 't blancketsel blinct,
In d'aerde sonder siel vol van 't gewormte stinct.
Dees saken gaen heel vast: hier op valt niet te seggen:
Daer nu een ander leyt daer sal men ons oock leggen.
Den dooden selve spreect gesloten in sijn graf,
En roept met luyder stem: Gelijck ick gist'ren gafGa naar margenoot+
| |
[pagina 178]
| |
Eylacen! mijnen geest, soo sult ghylien noch heden
Den uwen geven oock: en daelen hier beneden
By ons in desen put. Van, morgen, swijght hy stil:
Maer seyt, noch desen dagh: geen mens heeft hier toch wil.
Wie is hier seker toch, oock van den dagh van morgen,
Believet Godt den Heer hem soo langh niet te borgen?
De doot is sijnen knaep, soo haest sy geeft den klop,
Daer is niet toe te doen: terstont wy moeten op.
Het is dan sot geraes, dat wy ons selven paeyen
Met overschot van tijt: en soo de saken draeyen
Al of ons waer bekent den alder-lesten dagh,
Die selden ofte noynt, hier ymant weten mach.
Men vinter nu toch veel die soo hun' dinghen drijven
Al of sy hondert jaer gerust hier moghten blijven:
Al of sy met de doot, met Godt, met niemant el,
Hier hadden een verbondt gesloten, vast, en wel:
Al of sy sonder vrees, en eenigh achterdincken,
Hun' sielen moghten vry in quaden lust verdrincken:
Al of de snelle doot, die niemant gaet voor-by,
Hen inder eeuwigheyt hier hielt van sterven vry.
Veel menschen zijnter toch, die sonder maet, of leesten,
Hun leven setten aen gelijck de wilde beesten:
Die d'ure vander doot, die nader altijt naect,
Of nimmermeer, of laet, om wel te doen geraect:
Die, als het vuyle swijn in vuyligheden swemmen:
Den uytgelaten toght der lusten noynt en temmen:
Die in der sonden stanck blij rusten met gemack,
En dragen hunne siel in een gebroken sack.
Ga naar margenoot+Nochtans, soo't is geseyt, seer kort is hier het leven,
Daer wy onwijs bedacht soo luttel omme gheven.
Wat is't toch meer als stof, als asschen, aerde, wint,
Als roock, als eenen domp, als 't broos'ste dat men vindt?
Voorwaer het mach daer by met goet recht zijn geleken:
Niet breecter toch soo haest, als wy den mens sien breken.
Een pot, een teer gelas, gebreect maer kleynen stoot;
En wat behoeft ons meer, al zijn wy sterck, en groot?
Seer dicwijls toch geschiet, dat die noch langhe jaeren,
Gesont en wel te pas soect meer by een te gaeren,
Op eenen oogenblick hem vindt met kleyn gewelt,
Gelijck het swacke riet ter aerde neer gevelt.
| |
[pagina 179]
| |
Twee saken zijnter dan, die ons tot goede wercken
Behoorden allesins volkomelijck te stercken.
De sekerheyt des doots: d'onsekerheyt, wanneer.
Het eerste dwinght ons toch: maer tweede noch veel meer.
Wat heeft den sondaer toch, dat hem tot deught kan stouwen,
Dan dat hy 't leven hier niet langh en mach behouwen?
Mits toch de bleecke doot geduerigh daer aen weest,
Den mens in korte tijt aen haer hem over-geeft.
Dat al wat hy besit, moet in de werelt laten:
Het gelt, het goet, de eer, met haer' verheven staten.
En niet alleenlijck dat: maer dat het lichaem moet
Oock scheyden van de siel; 't welck meerder droefheyt doet.
Dit gaet toch ront en vast, dat al' des werelts pompen,Ga naar margenoot+
Verdwijnen als een roock, of uyt-gelaten dompen:
En dat den stercken bandt van siel en lichaem breect,
Wanneer door 's doots bevel, de siel, bedroeft vertreect.
Dees sekerheyt geeft dan den krancken mens te letten
Op 't gene dat hy noynt van hem en kan gesetten.
Het is toch buyten hem, soo't boven is geseyt,
Dat d'ure sijner doot sal werden wat verleyt.
By dese sekerheyt des doots, laet nu by voegen
d'Onsekerheyt des tijts; 't sal onse siel genoegen:
Want soo het seker is dat wy al sterf'lijck zijn,
Het leven anders niet als eenen korten schijn:
Noch hebben sek'ren dagh, noch uer'; 't is goet om vaten,
Dat wy niet moeten doen, dan dat de siel kan baten.
De Eeuwigheyt is toch 't beginsel en het slot,Ga naar margenoot+
Van alles watter is. Hoe zijn wy dan soo sot,
Die eeuwigh moeten zijn, om 't eeuwigh niet te peysen,
Maer tot het tijtelijck veel liever achter-deysen?
Hoe zijn wy dan soo sot te sluyten uyt den geest,
De doot, d'onseker uer'? het eerst, het lest, het meest.
Het hanght toch daer aen al, wat dat den mens kan raken,
Wat hem hier naer verdoemt, en saligh kan gemaken.
Men sterven toch maer eens. Maer eens? 't en is geen spel:
Dan volght toch een van twee: de blijschap, of gequel.
Wy sterven segh' ick eens: maer soo wy zijn gestorven,
De siele niet en werdt gehindert of bedorven
Soo veel haer leven raect. Alleen het lichaem sterft:
De siel haer' eeuwigheyt oock sonder 't lichaem erft.Ga naar margenoot+
| |
[pagina 180]
| |
Maer wee de menschen al' gestorven en begraven
In doodelijcke sond': begraven als doots slaven
Beneden in de hel. 't En mach toch helpen iet,
Dat 't lichaem leyt in 't graf, de siel in sulck verdriet.
In desen grooten druck, en meeste swaerigheden,
Elck sondaer door sijn' schult moetwillens komt te treden,
Om dat hy op de doot, en op de eeuwigheyt,
Geen acht genomen heeft, wanneer 't hem wiert geseyt.
Want, nae Gods recht gebruyck, gemeyn'lijck sal't geschieden
Dat, die hier qualijck leeft, oock qualijck sal ontvlieden
Des sondaers quaetste doot: en, die de doot veracht,
Dat sy hem overvalt als hy haer niet en wacht.
Ga naar margenoot+Geluckigh is hy dan, die altijt heeft voor oogen
De sekerheyt des doots: noch iet en sal gedoogen
Ten tijde dat hy leeft, dan 't gene dat hem sal
Behagen in sijn' doot, wanneer hy scheydt voor al.
Den desen segh' ick is geluckelijck geboren,
En tot de schoone vreught des eeuwigheyts verkoren.
Ga naar margenoot+Den desen als hy sterft beërven sal dat goet,
Daer hy met groote sorgh nu wonder veel om doet.
| |
Der Kercken Sangh voor den dooden, Dies irae, dies illa, &c. Dichtwijs nae den sin overgeset.I.
SIbyll' en David t'samen leeren,
Dat op den lesten dagh des Heeren
De werelt sal in stof verkeeren.
II.
Och! hoe sal alle vleesch dan beven,
Wanneer den Rechter hoogh verheven,
Sal komen 't leste vonnis geven.
| |
[pagina 181]
| |
III.
Het trompet van droeve soonen,
Sal alle graven dan bewoonen,
En dwinghen elck tot 's Rechters throonen.
IV.
Natuer en Doodt self sullen grijsen,
Soo 't doode vleesch weer sal verrijsen,
Om sulcken vonnis sien te wijsen.
V.
Men salder toch een boeck voort-bringhen,
Waer in gedruct staen alle dinghen
Waer uyt den Rechter elck sal dwinghen.
VI.
Soo saen dan hy sal zijn geseten,
Een-ygelijck wel klaer sal weten,
Sijn' wercken, woorden, sijn vermeten.
VII.
Dus sal den sondaer droevigh suchten,
Niet wetende by wien te vluchten,
Mits dat den goeden self sal duchten.
VIII.
O Koningh van vervaerde krachten,
Fonteyn des levens groot te achten,
Geeft ons de vreught die wy verwachten.
IX.
O Jesu! vol van soeten segen,
Dinck, ick ben d'oorsaeck uwer wegen,
En valt u schepsel dan niet tegen.
X.
My hebdy toch vermoeyt gaen soecken
Met traenen, sweet, bebloede doecken,
Geladen met het Kruys vol vloecken.
XI.
Rechtveerdigh Rechter om te wraken,
Ick vrees' en sucht' seer om mijn' saken,
Wilt eerst mijn' schult dan effen maken.
| |
[pagina 182]
| |
XII.
Beroert ben toch in veel snoo' stucken,
Die in mijn aensicht schaemte drucken,
Dus laet my uw' ghenaed gelucken.
XIII.
Die Mariam hebt ontbonden,
Den Moordenaer ontslaen van sonden,
Geneest my oock van mijn' doot-wonden.
XIV.
En kan ick meer aen u verwerven,
En laet my in geen' sonden sterven,
Soo komt mijn' siel tot geen bederven.
XV.
Ia wilt my door uw' hemel-knapen,
Wt 't vuyl gestanck der bocken rapen,
En setten by uw' lieve schapen.
XVI.
Den verdoemden hoop verwesen,
Om eeuwigh in de vlam te wesen,
Roept my dan by u uytgelesen.
XVII.
Ick bidde toch wilt mijns ontfermen,
En hoort uyt rouwigh hert mijn kermen,
Om blij te rusten in uw' ermen.
XVIII.
Wee hen dien dagh, die uyt 's doots-graven
Verrijsen sullen 's duyvels slaven,
Om droef te erven d'helsche haven.
XIX.
O Iesu vol bermhertigheden,
Laet niemant vallen hier beneden,
Maer geeft de sielen rust en vreden.
|
|